Ajuga alpestris

Cenevrə dirçəyi (lat. Ajuga genevensis) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin dirçək cinsinə aid bitki növü.

Cenevrə dirçəyi
Elmi təsnifat
Beynəlxalq elmi adı

Qısa morfoloji təsviri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çoxillikdir. Gövdəsi düz, 15-40 (60) sm hündürlükdə, hər tərəfi xovlu-tüklü, sadədir. Yarpaqları hər iki tərəfdən tüklü, kökətrafı yarpaqlar uzunsov-belvari, tərsyumurtavari və ya belvari-tərsyumurtavari, iri dairəvi dişli, saplağa daralan, çiçək əmələ gələnə yaxın quruyan, aşağı və orta yarpaqlar adətən uzunsov, yuxarı yarısında dairəvi-dişli, qaidə hissəsinə doğru pazvari daralan, oturaq; sonuncu yarpaqlar yumurtavari, üç bölümlü və ya üç dişlidir. Çiçəkləri 4-6 (8) sayda çiçək köbələrində, gövdənin uc hissəsində sünbülşəkilli çiçəkqrupunda toplanandır. Tac mavi, bəzən ağ və ya çəhrayıtəhər rənglidir. Fındıqcalar dəyirmi və torvari-qırışlıdır.

BQ qərbi, BQ şərqi, BQ Quba sahəsinin, Samur-Dəvəçi ovalığının, Qobustanın rayonlarında arandan orta, nadir hallarda yuxarı dağ qurşağına kimi yayılmışdır. Çəmənlərdə, kolluqlarda, çay kənarı, talalarda, bağçalarda, əkin sahələrində, suvarma kanalları boyunca, alaqlı yerlərdə bitir.

Homotipik sinonimləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Ajuga vulgaris subsp. genevensis (L.) Rouy
  • Bugula genevensis (L.) Crantz
  • Teucrium genevense (L.) Crantz

Heterotipik sinonimləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Ajuga alpestris Dumort.
  • Ajuga alpicola (Beck) Dalla Torre
  • Ajuga alpina L.
  • Ajuga cryptostylon Lagr.-Foss.
  • Ajuga foliosa Tratt.
  • Ajuga genevensis var. alpicola Beck
  • Ajuga genevensis var. alpina (L.) Nyman
  • Ajuga genevensis var. arida Fr.
  • Ajuga genevensis var. cryptostylon (Lagr.-Foss.) Nyman
  • Ajuga genevensis var. elatior Fr.
  • Ajuga genevensis var. foliosa (Tratt.) Beck
  • Ajuga genevensis var. frigida Dumort.
  • Ajuga genevensis var. glabrifolia St.-Lag.
  • Ajuga genevensis var. grossidens Briq.
  • Ajuga genevensis var. integrifolia Sanio
  • Ajuga genevensis var. longifolia Klett & Richt.
  • Ajuga genevensis var. longistyla St.-Lag.
  • Ajuga genevensis var. rosea Gaudin
  • Ajuga glabrifolia (St.-Lag.) Bonnier
  • Ajuga interrupta Dulac
  • Ajuga lanata Mart. ex Steud.
  • Ajuga latifolia Host
  • Ajuga montana Rchb.
  • Ajuga pyramidalis M.Bieb.
  • Ajuga rugosa Host
  • Ajuga vulgaris subsp. alpina (L.) Rouy
  • Ajuga vulgaris subsp. foliosa (Tratt.) Rouy
  • Bugula alpina (L.) All.
  • Bugula tomentosa Gilib.
  1. Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 561.