Aleksandra Caparidze

Aleksandra Caparidze — gürcü sovet alpinisti, SSRİ-nin əməkdar idman ustası (1945). Məşhur alpinistlərin - Simon (1897-1929) və Aleksandr Caparidzenin (1899-1945) bacısı.[1]

Aleksandra Caparidze
gürc. ალექსანდრა ჯაფარიძე
Doğum tarixi 11 fevral 1895(1895-02-11)
Vəfat tarixi 27 noyabr 1974(1974-11-27) (79 yaşında)
Dəfn yeri
Fəaliyyəti atlet

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Aleksandra Caparidze 1895-ci ildə Gürcüstanın Çiatur bələdiyyəsinə daxil olan Xreiti kəndində anadan olub. Onların ailəsi Gürcüstan və İmeretinin knyaz ailəsinə mənsub idi. Valideynlərinin, Bicivə Lida Caparidzenin yeddi uşağı var idi, onların arasında Aleksandra dördüncü uşaq idi.[2]. Onun kiçik qardaşları Simon və Aleksandr da məşhur alpinistlər idi.[3][4]

Aleksandra, 1912-ci ildə məzun olduğu Kutaisi Müqəddəs Nina qadın Gimnaziyasında oxuyur. Bundan sonra Leçxuminin Lailaşi kəndində məktəb müəllimi olaraq çalışmış və 1913-cü ildə doğma kəndinə qayıtmışdı. Onun səyləri ilə Xreitidə demək olar ki, bütün fənlərin tədris olunduğu bir ibtidai məktəb açıldı.[5]

Kazbek dağı
Tetnuld dağı

1923-cü ildə Aleksandra Caparidze Tbilisi Dövlət Universiteti nin professoru Georqi Nikoladze və Aleksandr Didebulidzenin rəhbərlik etdikləri qruplardan birinin tərkibində Kazbek dağının zirvəsinə (5034 m) qalxdı. 1929-cu ildə Tbilisi Dövlət Universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsini bitirmişdir. 1921-1944-cü illərdə Tbilisi Geofizika Rəsədxanasında çalışmışdır.[6]

1930-cu ildə Aleksandra yuxarı Svanetidə Tetnuld dağının zirvəsinə (4869 m) qalxmaq cəhdində iştirak etdi. İyulun 11-də zirvəyə çıxan qrup arasında onun qardaşı Aleksandr, eləcə də Yaqor Kazalikaşvili, Vasasi Kalandarişvili, Adsil Avaliani və Qoci Zurebiani var idi. Sıx dumanda, dağın zirvəsi üçün götürdükləri yerə çatdılar (aneroid 4900 m yüksəklik göstərdi), sonra enməyə başladılar. Ertəsi gün Aleksandr bir daha zirvəyə qalxmağa qərar verərək zirvəni tək başına fəth edir. Bir müddət sonra Aleksandra da qardaşı Aleksandr, Yaqor Kazalikaşvili və Adsil Avaliani ilə birlikdə zirvəyə qalxdı.

Uşbanın iki başlı zirvəsi

Həmin ildə Tetnulda qalxandan sonra Aleksandra Cənubi Uşbaya çıxmağa cəhd göstərdi, lakin o, uğurla nəticələnmədi. Onlar 4000 m hündürlükdən geri çəkilməli oldular. O, 1934-cü ilin avqustunda, Aleksandr Caparidzenin rəhbərlik etdiyi qrupda, həmçinin Yaqor Kazalikaşvili və Qio Niqurianinin də olduğu A. Caparidzenin rəhbərliyi altında Cənubi Uşbanın zirvəsini fəth edə bildi. Bu, sovet alpinistlərindən ibarət komandanın bu zirvəyə ilk çıxışı idi.[6]

Mükafatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1944-cü ildə Leninin, "Şərəf nişanı" ordeni ilə təltif olunub.[7].

1945-ci ildə Aleksandr Caparidze SSRİ-nin əməkdar idman ustası adına layiq görülüb.

Aleksandra Caparidze, 27 noyabr 1974-cü ildə Tbilisidə vəfat edib. O zaman gürcü alpinist klubunun yerləşdiyi Kirov adına Tbilisi parkında, qardaşı Aleksandrın yanında dəfn edilib.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Альпинисты Северной Столицы — Джапаридзе Александра Бичиевна" (HTML). Клуб альпинистов «Санкт-Петербург», www.alpklubspb.ru. 2017-06-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.03.2017.
  2. ↑ Elizo Kapanadze. "Along a thorny road to the peaks" (HTML). www.magtigsm.com. 2006-05-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20.03.2017.
  3. ↑ П. П. Захаров. "Семья выдающихся грузинских и советских альпинистов – Джапаридзе (часть I)" (HTML). www.mountain.ru. 2014-07-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.04.2015.
  4. ↑ П. П. Захаров. "Семья выдающихся грузинских и советских альпинистов – Джапаридзе (часть II)" (HTML). www.mountain.ru. 2014-07-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21.04.2015.
  5. ↑ ეკა აღდგომელაშვილი (Эка Агдгомелашвили). "ალექსანდრა ჯაფარიძე (Александра Джапаридзе)" (HTML) (gürcü). Heinrich-Böll-Stiftung — feminism-boell.org. 13 июня 2014. 2019-08-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 09.08.2019.
  6. ↑ 1 2 "Альпинисты Северной Столицы — Семеновский Василий Логинович" (HTML). Клуб альпинистов «Санкт-Петербург», www.alpklubspb.ru. 2015-09-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28.04.2015.
  7. ↑ "Джапаридзе Александра Бичиевна". 2018-01-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-15.