İmereti

İmereti diyarı (gürc. იმერეთის მხარე), Qərbi Gürcüstanda tarixi bölgə və Gürcüstanın doqquz ən böyük inzibati vahidindən (mxaresindən) biridir. Tarixi Azərbaycan mənbələrində Başaçıq adıyla tanınırdı.^[1][2] Ölkənin inzibati mərkəzi Kutaisi (Qutayıs) şəhəridir.

İmereti
იმერეთის მხარე
42°10′ şm. e. 42°59′ ş. u.
Ölkə	Gürcüstan
İnzibati mərkəz	Kutaisi
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	1995
Sahəsi	6.516 km²
Saat qurşağı	UTC+04:00
Əhalisi
Əhalisi	481.500 nəf. (2021)
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu	GE-IM
Rəsmi sayt
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İmereti ölkəsi on iki bələdiyyəyə bölünür:

• Kutaisi şəhəri
• Bağdati bələdiyyəsi
• Çiatura bələdiyyəsi
• Xaraqauli bələdiyyəsi (Sovet vaxtında Orconikidze adıyla tanınırdı)
• Xoni bələdiyyəsi
• Saçxere bələdiyyəsi
• Samtredia bələdiyyəsi
• Tercola bələdiyyəsi
• Tkibuli bələdiyyəsi
• Tsxaltubo bələdiyyəsi
• Vani bələdiyyəsi
• Zestafoni bələdiyyəsi

Rioni çayının hövzəsində yerləşən İmereti əsasən aqrar bölgədir. Burada çoxlu sayda ağ tut və üzüm yetişdirilir.

Qədimdə İmereti laz Eqrisi (yunanca Lazika kimi tanınan) dövlətinin tərkibində olmuşdur. Eqrisi hökmdarı 524-cü ildə məsihiliyi dövlətin rəsmi dini elan etmişdir. Dini birlik dövləti getdikcə Gürcüstanla yaxınlaşdıraraq nəticədə X əsrin sonunda Eqrisinin Gürcüstan çarlığına qatılmağına səbəb olmuşdur. Teymurləngin ölkəyə basqını gürcü feodalların birliyinə ağır zədə vurmuşdur. Daxili münaqişə nəticəsində İmereti XV əsrdə Gürcüstandan ayrılaraq özünü paytaxtı Qutayısda olan müstəqil çarlıq elan etmişdir. Lakin çox keçmədən çarlıq bütün Cənubi Qafqaz kimi bölgəyə tamah salmış Osmanlılar və Səfəvilər arasında müharibəyə səbəb olmuşdur. 1555-ci il sazişinə əsasən İmereti Türkiyədən asılı elan edilmiş və ona böyük miqdarda xərac vermək məcburiyyətində qalmışdır. XVIII əsrdə İmereti çarı I Solomon II Yekaterinaya müraciət edib rus qoşunlarının köməyi ilə İmereti qalalarını türklədən azad etmişdir. Rus hakimiyyəti İmeretini Kiçik Qaynarca sülh müqaviləsinə əsasən 1774-cü ildə Türkiyəyə xərac vermək məcburiyyətindən qurtarmışdır. Nəhayət 1811-ci ildə İmereti çarlığı rəsmi olaraq Rusiya imperiyasının tərkibinə girmişdir.

2014-cü ildə Gürcüstan əhalisinin rəsmi siyahıyaalmasına görə diyarın əhalisi 533.906 nəfər təşkil edib və bu göstəriciyə görə İmereti Gürcüstanda 1-ci yerdədir. Demək olar ki, tamamilə (99,3% və ya 530.288 nəf.) etnik gürcülərdən ibarətdir. Yerdə qalan təqribən on min nəfər ruslardan (0,25%), ermənilərdən (0,13%) və dövlət qayıdış proqramı çərçivəsində təzəlikcə bura köçmüş Axısqa türklərindən ibarətdir.^[3][4]

İmeretililər gürcü xalqının subetnik qrupu hesab edilirlər. Onlar gürcü dilinin xüsusi İmereti ləhcəsində danışırlar. Keçmişdə məişətlərində yerli özünəməxsus elementlər müşahidə olunurdu.