Ayığ Xan

Ayığ Xan - türk, altay və yakut mifologiyalarında səma ilahı. Ayıh Xan olaraq da deyilər. İlk insanı o yaratmışdır. Dünyanı idarə edər. Yaradıcı ruhların ən böyüklərindəndir. İnsanlara qabiliyyətlərini və bacarıqlarını o verir. İlham qaynağıdır. Torpağın məhsuldar olmasını təmin edər. Qısaca yaradıcılıqla bağlı bütün ünsürlərin qaynağıdır. Bərəkət və heyvanların çoxalması onun istəyiylə olar. Igidləri ölümdən qurtarar, ölən qəhrəmanlara yenidən can verər. İnsanların və digər canlılardan məsuldur. Ürüng (ağ, saf, təmiz) olaraq təsvir edilər. Özünə ağ at qurban edilir. Bu qurban "idik" şəklindədir. Yəni canlı olaraq təbiətə salınır. Bir daha kimsə o heyvana əl sürməz. Bu canlılar işığın doğulduğu istiqamətə yəni şərqə doğru sürtülər. Göyün 13. yanında oturar. İnsanların istiləşməsi üçün Günəşi yaratmışdır. Ulu, müqəddəs, nurlu bir varlığa malikdir. İnsanların xüsusi işlərinə qarışmaz. Ongunu Kartal'dır. Ayığı (Ayığ) adı verilən ruhlar onun əmrindədir.

Etimologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

(Ay) kökündən törəmişdir. Ayışığı və Yaratmaq mənalarını ehtiva edər. Aymaq (özündə olmaq) hərəkəti ilə eyni kökdən gəlir. Aymaz isə əleyhdar mənalı olaraq qafil, özünü bilməz deməkdir. Monqolca "ayh" sözcüyü qorxu deməkdir və əlaqəli olması olabiləcəkdir.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]