BPM-97

BPM-97 (rus. БПМ-97, Boyevaya Poqraniçnaya Maşina — "Sərhəd mühafizəsinin döyüş vasitəsi") və ya Vıstrel (rus. Выстрел) — KAMAZ 43269 Vıstrel 4×4 təkərli minaya davamlı, pusquya qorumalı (MRAP) vasitə üçün Rusiya hərbi təyinatı. BTR-80A kimi bir neçə müxtəlif taret ilə istehsal olunur. Avtomobil KAMAZ-43269 modelinə əsaslanaraq, adı Rusiya Sərhəd Mühafizəsi üçün nəzərdə tutulmuşdur. Ən yeni modeldə güllədeşilməz yan pəncərələr və silah taretləri yoxdur. Qazaxıstan və Rusiya DİN-in Daxili Əsgərləri, Federal Həbsxana Xidməti və Rusiya FHN tərəfindən sifariş edilmişdir.

BPM-97
Tipi	Təkərli Zirehli transportyor
Ölkə	Rusiya
İstismar tarixçəsi
İstismar illəri	1997 — h.h
İstismara başlanması	1999
İstismar edənlər	Bax İstifadə edən ölkələr
İstifadə edilən döyüşlər	Donbass müharibəsi Suriyada vətəndaş müharibəsi[1]
İstehsal tarixçəsi
Konstruktor	Andrey Nikolayev
Konstruksiya tarixi	1997
İstehsalçı	Kamaz
İstehsal sayı	150±[2]
Variantları	Bax Variantları
Xüsusiyyətləri
Ağırlığı	10.5 metrik ton
Zireh	12.7-25 mm
Sürət	90 km/s (yolda)[3]
Əsas silah	14.5mm KPVT pulemyotu (qeyri-məcburi) 12.7mm Kord pulemyotu (qeyri-məcburi)
Köməkçi silah	30mm AGS-17 qumbaraatan (qeyri-məcburi)
Uzunluğu	5.3 m[3]
Eni	1.9 m[3]
Hündürlüyü	2.3 m (Silahsız 1.83 m)
Ekipaj	2 + 8 -12 sərnişin 2 + 6 sərnişin (BTR-40B)
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

ZPD-nın inkişafı, 1997-ci ildə Rusiya Sərhəd Mühafizəsi Xidmətinin o vaxtdakı başçısı olan Andrey Nikolayevin təşəbbüsü ilə başlamışdır. Zirehli avtomobil, sərhəd mühafizəçilərinin əsas nəqliyyat vasitəsi olan GAZ-66-ın yerini alması üçün hazırlanmışdı. Ancaq, 1998-ci ildə hökumət fondu kəsdikdən sonra, layihənin çox gecikmiş ictimai maliyyələşdirilməsi nəhayət dayandı. Dövlət əmrlərinin yoxluğunda inkişafın xərcini kompensasiya edə bilmək üçün, avtomobillərin mülkü şirkətlərə satılmasına icazə verildi. Zirehli avtomobil partlayıcılar, pullar və qiymətli əşyaların daşınması üçün istifadə edildi. 2005-ci ildə icazə aldıqdan sonra bəzi avtomobillər Qazaxıstan və Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinə satıldı. "Vıstrel"-in istehsalı, zirehli gövdə və KAMAZ 4326 yük maşınının şassisinin inteqrasiya edildiyi Yar Çallıdakı (rus. Набережные Челны, Naberejnıye Çelnıy) JSC "Remdizel" fabrikində davam edir.^[4] Zirehli avtomobil olan "Shot", 2009-ci ildə Rusiya Müdafiə Nazirliyinin xidmətinə girdi. Zirehli maşınlar "KAMAZ-43269" (Digər adı "Shot") ilə təchiz edilmiş Strateji Raket Qüvvələrinin bütün hissələrinin anti-terrorist vahidləri, 3 May 2013 rəsmi nümayəndə Rusiya Müdafiə Nazirliyi Strateji Raket qüvvələri Mətbuat və İnformasiya Xidmətinin Polkovniki İqor Eqorovun məsuliyyətini boynuna götürmuşdü.^[5]

2015-ci ildə Donbass müharibəsində bir neçə BPM-97 istifadə edilmişdir. 2015-ci ilin fevral ayında ən azı 3 BPM-97 ZPD-sı məhv edilmişdir.^[6]

Avtomobilin bədən hissəsi qaynaqlı alüminium ərintisindən hazırlanmışdır. Avtomobilin bədəninin üst hissəsi 12.7x108mm - 300 metrdən bir NSV pulemyotundan, alt hissəsi isə məsafəsi 30 metr olan 7.62x54mm SVD tüfənglərindən ibarətdir.

Avtomobil mühərrik bölməsi və fərdi ekipaj boşluğu olaraq iki bölünmüşdür. Bədən hissəsinin avtomobildən çıxmaq üçün arxa və tavan qapısı mövcuddur.

Avtomobilin təməli KAMAZ 4326 4x4 yük maşınından alınmışdır.

• BPM-97 — Sərhəd vahidləri üçün dəyişiklik
• KAMAZ-43269 "Dozor" — Ordu üçün BRM dəyişikliyi.^[7]
• KAMAZ-43269 "Vistrel" (The Shot) — Bronnitsı test zonasında 2011-ci ildə hərbi nəqliyyat vasitələri sərgisində təqdim olunan təkmilləşdirilmiş zirehli sipərlər, hava istehlakı və hava təmizləmə sistemi təkmilləşdirilmişdir.

2008-ci ildə KamAZ müvafiq olaraq 13 və 18 sərnişin üçün nəzərdə tutulmuş üç və dörd oxlu benzinli avtomobil istehsal etməyi planlaşdırdı.^[8]

Vif2ne.ru, 2009-cu ildə "Shot" (tələffüz: Şot) dizaynına oxşayan 3 və 4 oxlu zirehli avtomobillərin fotoşəkillərini və daha sonra ortaya çıxan və ehtimal ki "69501-ci maddə" (rus. «Изделие 69501») adlandırılan üç oxlu zirehli avtomobilin fotoşəkillərini nümayiş etmişdir.^[9][10][11]

2010-cu ildə MVSV 2010 sərgisində, "Krasnodar İnsturment Fabriki Kaskadı" (rus. «Краснодарский приборный завод „Каскад“») adlı məhsul elektron idarəetmə sxemlərində mina yataqlarının ucqar axtarışı və zərərsizləşdirilməsi üçün nəzərdə tutulmuş təməlini KAMAZ-43269 "The Shot"-dan almış 15M107 adlı avtomobil açıqlanmışdır.

"Zaşita" ASC (rus. Защита, azərb. Müdafiə‎) şirkəti KamAZ 6×6-ın komponentlərinə əsasən BPM-97-nin genişləndirilmiş 6×6 versiyasını olan SBA-60K2 "Bulat" istehsal edir.^[12]

• Rusiya: Sərhəd Mühafizəsi
• Azərbaycan
• Qazaxıstan
• Novorassiya Birləşmiş Silahlı Qüvvələri
• Suriya: Suriya Silahlı Qüvvələri

• 
  BPM-97
• 
  BPM-97 İnnovasiya Günündə (2013)
• 
  KAMAZ-43269 Vistrelin yenilənmiş versiyası
• 
  Upgraded KAMAZ-43269 Vistrelin yenilənmiş versiyası
• 
  Upgraded KAMAZ-43269 Vistrelin yenilənmiş versiyası
• 
  BPM-97 Rusiyada (2010)

• Official Kurganmash website  (rus.)
• Official Remidzel Factory site Arxivləşdirilib 2008-04-22 at the Wayback Machine  (rus.)
• Protection СБА-60К2 «БУЛАТ» (SBA-60K2 Bulat), a larger version based on the KAMAZ 5350 6x6^{[ölü keçid]}  (ing.)
• Article at Legion Arxivləşdirilib 2011-09-28 at the Wayback Machine  (ing.)
• Pics at Military Photos  (ing.)
• the Vystrel in service.  (ing.)
• Video of BPM-97 Arxivləşdirilib 2012-10-11 at the Wayback Machine  (ing.)
• KAMAZ-43269 Vistrel walkaround Arxivləşdirilib 2020-08-04 at the Wayback Machine  (ing.)
• Upgraded KAMAZ-43269 Vistrel walkaround Arxivləşdirilib 2018-08-26 at the Wayback Machine  (ing.)

Vikianbarda BPM-97 ilə əlaqəli mediafayllar var.

• BTR-152
• T-90
• BTR-90