Baltikyanı

Müasir Baltikyanı ərazı: Kalininqrad vilayəti, Litva, Latviya, Estoniya

Baltikyanı (latış. Baltija‎[1], lit. Baltija, est. Baltimaad) və ya Pribaltika[2] (rus. Прибалтика) — Şimali Avropada bölgə.[3] Bu bölgə Baltıkyanı ölkələr adı altında tanınan, müstəqil dövlət olan Estoniya, Latviya və Litvadan, və hə həmçinin keçmiş Şərqi Prusiyadan (o cümlədən, Rusiya Federasiyasının eksklavı olan Kalininqrad oblastından) ibarətdir.[4][5][6] II Dünya müharibəsindən əvvəl, bəzən Finlandiya da Baltıkyanı ölkəsi olaraq qeyd olunurdu.[7][8]

Etimologiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Baltik hidronimi Baltik dənizindən gəlir. Onun ən erkən qeydi (Baltia kimi) e.ə. III əsrdə yazılan Eratosfenin mətnində tapmaq olar və təxmin edilir ki, o bundan əvvə də işlənilirdi.[9]

Coğrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ölkə Sahə (km²) Torpaq sahəsi (km²) Su sahəsi (km²)
Estoniya 45,227 43,214.40 2,012.60
Latviya 64,589 63.574.96 1,014.04
Litva 65,300 64.418.45 881.55

Baltikyanı bölgəsi Şərqi Avropa düzənliyinin qərbində yerləşir. Şimal-qərbdən və şimaldan o, Baltik dənizi ilə sulanır (Vistula və ya Kalininqrad körfəzi, Kurş körfəzi, Riqa körfəzi və Fin körfəzi), şərqindən Valday təpələri yüksəlir, cənubda Poles düzənliyə, isə Şimali Avropa düzənliyi qədər uzanır.

Siyasət

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hökumət

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ölkə Siyasi sistemlər Enerji mənbəyi Güc quruluşu
Estoniya Parlament sistemi Konstitusiya respublikası Unitar dövlət
Latviya Parlament sistemi Konstitusiya respublikası Unitar dövlət
Litva Yarı prezident sistemi Konstitusiya respublikası Unitar dövlət

Beynəlxalq təşkilata üzv olmaq

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ölkə Avropa Şurası AİHR Avropa Birliyi NATO OECD Birləşmiş Millətlər ÜTT
Estoniya 14 may 1993 HƏ 2004 29 mart 2004 9 dekabr 2010 17 sentyabr 1991 13 noyabr 1999
Latvia 10 fevral 1995 HƏ 2004 29 mart 2004 16 iyun 2016 17 sentyabr 1991 10 fevral 1999
Lithuania 14 may 1993 HƏ 2004 29 mart 2004 5 iyul 2018[10] 17 sentyabr 1991 31 may 2001

İqtisadiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ölkə ÜDM-nin cəmi (PPP) Adambaşına ÜDM (PPP) ÜDM-nin cəmi (nominal) Adambaşına ÜDM (nominal) Gini HDI
Estoniya 36,947 milyard dollar 27,729 dollar 27,410 milyard dollar 20.571 dollar 32.69 0.861
Latviya 51,058 milyard dollar 25,195 dollar 34.118 milyard dollar $ 16,836 36.03 0.819
Litva 83,105 milyard dollar 28.245 dollar 51,002 milyard dollar 17,334 dollar 32.63 0.839

Telekommunikasiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ölkə İnternet TLD ISO 3166 kodu Zəng kodu
Estoniya .ee EE +372
Latviya .lv LV +371
Litva .lt LT +370

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Krievu-latviešu vārdnīca: Ap 40.000 vārdu — R.:Avots, 1988. — 603 lpp.
  2. ↑ Латыш атыҹылары // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. VI ҹилд: Куба—Мисир. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1982. С. 170.
  3. ↑ "Composition of macro geographical (continental) regions, geographical sub-regions, and selected economic and other groupings" (ingilis). 2010-04-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-04-25.
  4. ↑ Прибалтийский край // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890–1907.
  5. ↑ "Прибалтика включает республики Прибалтики и Калининградскую область РСФСР" — Прибалтийский экономический район / Гербов В. Р. // Плата — Проб. — М. : Советская энциклопедия, 1975. — С. 607. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969–1978, т. 20).
  6. ↑ Достойный юбилей российской Прибалтики Телепрограмма "Вести недели" Репортаж от 10.09.2006 arxiv
  7. ↑ Пруцкова, А. В. Политика Великобритании в Прибалтике в период между мировыми войнами. Санкт-Петербург, 2000 Arxivləşdirilib 2015-05-26 at the Wayback Machine DisserCat — Научная библиотека диссертаций и авторефератов
  8. ↑ Ср.: секретный дополнительный протокол к советско-германскому договору о ненападении.
  9. ↑ Lukoševičius, Viktoras; Duksa, Tomas. "ERATOSTHENES' MAP OF THE OECUMENE". Geodesy and Cartography. Taylor & Francis. 38 (2): 84. eISSN 2029-7009. ISSN 2029-6991.
  10. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-06.