Banqladeş–Türkiyə münasibətləri

Banqladeş–Türkiyə münasibətləri — Banqladeş və Türkiyə arasında ikitərəfli diplomatik əlaqələr. Hər iki ölkə İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının üzvüdür. Türkiyənin Dəkkə, Banqladeşin Ankarada və İstanbulda konsulluğu yerləşir.

Banqladeş–Türkiyə münasibətləri
Banqladeş  Türkiyə

Türklər Banqladeşdə təsəvvüfə uzun müddət təsiri ilə tanınırlar^[1]. Məhəmməd bin Bəxtiyar Xilcini Benqaliyanı fəth edərkən türklər orada daimi məskunlaşdı. Xilci sülaləsinin hakimiyyəti dövründə bir çox türk yüksək rütbələrə layiq görüldü və güclü müsəlman cəmiyyətinin qurulması təşviq edildi.

Türklər bir çox məscid, mədrəsə və xanəkə qurdular. Şəmsəddin İlyas Şah, qalalar, yollar və bir donanma qurdu, strateji olaraq daşqınlara qarşı mübarizə üsulları da inkişaf etdirmişdir. Şəmsəddin İlyas Şah, 1352-ci ildə bütün Benqalın bir sultanlığa birləşməsi ilə məşhurdur.

Türk hakimiyyəti 1487-ci ildə İlyas Şahi sülaləsinin son sultanı Cəlaləddin Fateh Şahın ölümündən sonra sona çatdı. Ancaq bir çox türk Bengalda yaşamağa davam etdi və öz cəmiyyəti ilə birləşdi^[2].

2016-cı ildə, Banqladeş, Bağdad müharibəsi illərində Beynəlxalq Cinayətlər Tribunalı tərəfindən Banqladeşdə Beynəlxalq Cinayətlər Məhkəməsi tərəfindən mühakimə olunan və nəticədə edam edilən bir neçə Camaat-i İslami Banqladeş liderinin sərbəst buraxılması üçün Türkiyənin ardıcıl istəklərini qınayanda iki ölkə arasındakı diplomatik münasibətlər pisləşdi. ^[3][4] Qrupun lideri Motiur Rahman Nizami edam edildikdən sonra Türkiyə Banqladeşdəki səfirini geri çağırdı. ^[5]Ancaq Banqladeş, Türkiyədə Rəcəb Ərdoğan hökumətini devirmək məqsədi ilə çevriliş cəhdini qınadıqdan sonra münasibətlər yaxşılaşmağa başladı. Bu münasibətlə Ankara Dakkaya yeni səfir göndərdi. Yeni Türkiyə səfiri gəldikdən sonra "Banqladeş, uğursuz çevriliş cəhdindən sonra Ərdoğan hökumətinə dəstəyini ifadə edərək Türkiyəyə kömək etdi" dedi. O, iki ölkə arasındakı münasibətlərin normallaşdığını qeyd etdi və eyni zamanda Türkiyənin Banqladeşə ölkədəki silahlıları nəzarətdə saxlamağa kömək etməyə hazır olduğunu bildirdi.^[6]

Rohinca qaçqın böhranı zamanı Türkiyə, Banqladeş hökumətinə Çittaqonq bölgəsində məskunlaşan Rohingya xalqına kömək etmək üçün milyonlarla dollar bağışladı. 2017-ci ilin sentyabr ayında Türkiyənin birinci xanımı Əminə Ərdoğan rohinca sığınacaqlarını ziyarət etdi və Banqladeşə əməkdaşlığı və yardımı genişləndirəcəyinə söz verdi.^[7]

Banqladeşin keçmiş prezidenti Ziaur Rəhman Ankaraya səfər edən ilk Banqladeş dövlət başçısı oldu. 1986 -cı ildə Türkiyənin Baş naziri Turqut Özal Banqladeşə səfər etdi ^[8].

1997-ci ildə Türkiyə Prezidenti Süleyman Dəmirəl Banqladeşin müstəqilliyinin 50-ci ildönümünü qeyd etmək üçün Cənubi Afrika Respublikasının Prezidenti Nelson Mandela və Yasir Arafata qatıldı.

1998-ci ildə iki ölkə İslam Səkkiz Qrupunun həmtəsisçiləri oldu.

2010-cu ildə Türkiyə Prezidenti Abdullah Gül Dəkkəyə rəsmi səfər etdi^[9]. Elə həmin il Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğan da Dəkkəyə səfər etdi ^[10][11]. 2012-ci ildə Banqladeş Baş naziri Şeyx Hasina Ankaraya rəsmi səfər etdi^[12].