Borneo fili

Borneo fili (lat. Elephas maximus borneensis) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin xortumlular dəstəsinin fillər fəsiləsinin asiya fili cinsinin adi asiya fili növünə aid heyvan yarımnövü.

Borneo fili
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Ranqsız:
Amorphea
Ranqsız:
Obazoa
Ranqsız:
Opisthokonta
Ranqsız:
Holozoa
Ranqsız:
Filozoa
Aləm:
Heyvanlar
Yarımaləm:
Eumetazoylar
Klad:
ParaHoxozoa
Klad:
İkitərəflisimmetriyalılar
Klad:
Nephrozoa
Tipüstü:
Sonağızlılar
Tip:
Xordalılar
Klad:
Olfactores
Yarımtip:
Onurğalılar
İnfratip:
Ağızçənəlilər
Klad:
Eugnathostomata
Klad:
Teleostomi
Klad:
Euteleostomi
Klad:
Xoanlar
Klad:
Rhipidistia
Klad:
Tetrapodomorpha
Klad:
Eotetrapodiformes
Klad:
Elpistostegalia
Klad:
Stegocephalia
Sinifüstü:
Dördayaqlılar
Klad:
Reptiliomorpha
Klad:
Amniota
Sinif:
Məməlilər
Klad:
Theriimorpha
Klad:
Theriiformes
Klad:
Trechnotheria
Klad:
Cladotheria
Klad:
Prototribosphenida
Klad:
Zatheria
Klad:
Tribosphenida
Yarımsinif:
Vəhşi heyvanlar
Klad:
Euteriyalar
İnfrasinif:
Plasentalılar
Dəstəüstü:
Afroterilər
Klad:
Paenungulata
Klad:
Tethytheria
Dəstə:
Xortumlular
Yarımdəstə:
Elephantiformes
Klad:
Elephantimorpha
Klad:
Elephantida
Fəsiləüstü:
Elephantoidea
Fəsilə:
Fillər
Yarımfəsilə:
Elephantinae
Triba:
Elephantini
Cins:
Asiya fili
Növ:
Adi Asiya fili
Yarımnöv:
Borneo fili
Beynəlxalq elmi adı

Xarakteristikası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ümumi olaraq, Asiya fili Afrika filindən daha balacadır və başının ən yuxarı hissəsində ləkə var. Xortumun forması təkbarmaqvaridir. Belləri qabarıq və ya hamardır.

Malayziya yarımadasından 15, Sabahdan 6 Borneo filinin morfolojik ölçüləri götürülmüş və hər bir fil üçün 3 dəfə təkrarlanılmış və ortalaması əldə edilmişdir. Nəticələrə görə, iki fərqli ərazidə yaşayan fil populyasiyası arasında ciddi bir fərq yoxdur.

Borneo filləri həddən artıq cansıxıcı və passivdirlər. Bəzi alimlərin fikrinə görə bu xüsusiyyət onlara qədim daxili kolleksiyadan gəlir.

Yayıldığı ərazilər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əsasən, Kalimantan adasının şimal və şimal-şərq hissələrində yaşayırlar. 1980-cı illərdə Malayziyanın Sabah ştatında iki fərqli populyasiya tapıldı. Kalimantan adasında əsas yaşadıqları ərazi Sembakunq çayının şərq hissəsidir.

Borneo adasının başqa yerlərində yaşayış sahələri olsa da, Kalimantan və Sabahdakı vəhşi fillərin ərazi çeşidliliyi son yüz il də çox az dəyişib. Bəzi nəzəriyyələrə görə, vəhşi fillərin adada yayılması torpağın qeyri-münbitliyi və mineral mənbələrin azlığı ilə məhdudlaşıb.

1992-ci ildə Sabah ştatındakı Tabin Vəhşi Həyat Qoruğu, Kinabatanqan rayonu və Deramakot Təbiət Qoruğunda aparılan araşdırmalar nəticəsində Borneo fil sayının 500-2000 aralığında olduğu aşkar edilmişdir.

Təhdidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Növün qarşılaşdığı ən böyük təhdidlər yaşayış sahəsinin azalması və məhv edilməsidir.

Mühafizəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

1986-ci ildən bəri Elephas maximus Beynəlxalq Təbiətin və Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi Birliyi (IUCN) tərəfindən son üç nəsildə (65-70 il) populyasiyası ən az 50% azaldığı üçün nəsli kəsilməkdə olan növlər arasında göstərilmişdir.

Taksonomiya tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Taksonomik təsnifatı hələ də mübahisə mövzusudur. Elephas maximus borneensis alt növü olaraq təsnifatlandırılmaq üçün geniş diametrli morfometrik və genetik işlərin nəticələnməsi gözlənilir.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

XVIII əsrdə Sulu sultanı filləri Kalimantana gətirərək meşəyə buraxmışdır.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]