Dəmir (III) nitrat

Dəmir (III) nitrat - qeyri-üzvi kimyəvi birləşmə, azot turşusu və üç valentli dəmirin duzudur.

Dəmir (III) nitrat
Ümumi
Kimyəvi formulu	Fe(NO3)3
Molyar kütlə	241,86 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq	1,68 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Parçalanma temperaturu	35 °C(heksahidrat), 47,2°C(nonahidrat) °S
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm.	10421-48-4
PubChem	168014
RTECS	NO7175000
ChemSpider	23584

Fiziki xassələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dəmir (III) nitrat adi temperaturda konsentra-siyadan asılı olaraq Fe(NO3)3•6H2O tərkibli rəngsiz kublar şəklində və ya Fe(NO3)3•9H2O tərkibli monoklinik kristallar kimi kristallaşır. Fe(NO3)3• 6H2O - kub qəfəsli açıq bənövşəyi rəngli hiqroskopik kristallardı. Ən azı tərkibində 57% HNO3 və 28% Fe(NO3)3 olan sulu məhlullardan kristallaşdıqda alınır. Fe(NO3)3• 9H2O - monoklinik qəfəsli çox higroskopik açıq bənövşəyi kristallardı (a = 0,140 nm, b = 0,970 nm, c = 1,103 nm, β = 95,52°C). Suda yaxşı həll olunur, qızdırıldıqda 50,1 0C-də əriyir.

Temperatur, °С	Konsentrasiya, q/100 q suda	Konsentrasiya, %
0	67,08	40,15
20	82,48	45,2
40	104,83	51,18

Alınması[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Dəmir (III) nitratı dəmir qırıntılarının 20-30% -li nitrat turşusunun məhlulu ilə reaksiyası zamanı almaq olar:

${\displaystyle {\mathsf {Fe+4HNO_{3}\longrightarrow Fe(NO_{3})_{3}+2H_{2}O+NO\uparrow }}}$

• İstehsalatda bu prosesi məhluldan hava üfürməklə həyata keçirmək olar:

${\displaystyle {\mathsf {4Fe+12HNO_{3}+3O_{2}\longrightarrow 4Fe(NO_{3})_{3}+6H_{2}O}}}$

• Laboratoriya şəraitində dəmir (III) nitratı mübadilə reaksiyası zamanı almaq olar:

${\displaystyle {\mathsf {Fe_{2}(SO_{4})_{3}+3Ba(NO_{3})_{2}\longrightarrow 2Fe(NO_{3})_{3}+3BaSO_{4}\downarrow }}}$

${\displaystyle {\mathsf {Ce(NO_{3})_{3}OH+3HNO_{3}+FeSO_{4}\longrightarrow Ce(NO_{3})_{3}+Fe(NO_{3})_{3}+H_{2}SO_{4}+H_{2}O}}}$

Kimyəvi xassələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sulu məhlullarda dəmir (III) nitrat güclü hidrolizə məruz qalır:

${\displaystyle {\mathsf {Fe(NO_{3})_{3}+2H_{2}O\rightleftarrows Fe(OH)_{2}NO_{3}+2HNO_{3}}}}$

HNO3 məhlulunu güclü turşulaşdırmaqla tarazlığı əks istiqamətə dəyişmək olar.

${\displaystyle {\mathsf {2Fe(NO_{3})_{3}+6NaOH+(n-6)H_{2}O\longrightarrow Fe_{2}O_{3}\cdot nH_{2}O\downarrow +6NaNO_{3}}}}$

Dəmir (III) nitrat qızdırıldıqda parçalanır:

${\displaystyle {\mathsf {4Fe(NO_{3})_{3}{\xrightarrow {\ t\ }}2Fe_{2}O_{3}+12NO_{2}\uparrow +3O_{2}\uparrow }}}$

Tətbiqi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dəmir (III) nitrat çirkab suların təmizlənməsində koaqulyant kimi, parçaların və yunların rənglənməsi zamanı (rəng tez yuyulmasın) istifadə olunur. Dəmir (III) nitratla hopdurulmuş bəzi gillər üzvi sintezdə faydalı oksidləşdirici lərdir.

${\displaystyle {\mathsf {2NH_{3}+2Na{\xrightarrow {Fe(NO_{3})_{3}}}2NaNH_{2}+H_{2}}}}$

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

1. Волков А. И., Жарский И. М. Большой химический справочник. Современная школа, 2005. — 608 с.
2. Лидин Р. А. Справочник школьника. Химия. — М: 2003.