Dalxan Xojayev[1][2][3] (18 aprel 1961, Qroznı – 26 iyul 2000, Valerik[d], Çeçenistan) — Çeçen tarixçisi[4], siyasətçi, tanınmamış İçkeriya komandiri[5], İçkeriya ordusunun briqada generalı. İkinci Çeçenistan müharibəsi zamanı Əhməd Zakayevin qərargah rəisi və ən yaxın adamı, "Rus-Qafqaz müharibəsində çeçenlər" kitabının müəllifi.
| Dalxan Xojayev | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 18 aprel 1961 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 26 iyul 2000 (39 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
1961-ci ildə Qroznıda anadan olmuşdur. 1983-cü ildə Çeçen-İnquş Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini bitirir. Tarixçi 1985-1991-ci illərdə gənc turistlər stansiyasında metodist, Respublika Birləşmiş Muzeyində elmi işçi olur. Çeçenlərin tarixi ilə bağlı respublika qəzetlərində ("Komsomolskoe plemya/Respublika" və "İçkeriya") tez-tez nəşr olunur, XIX əsrdə Çeçenistanın milli azadlıq hərəkatı tarixinə dair əsərlərin müəllifidir. Üstəlik Arxiv Departamentinin müdiri olur[6].
1990-cı ildə Birinci Çeçen Milli Konqresinin çağırılması üzrə təşkilat komitəsinin üzvü olmuşdur. 1994-cü ildən Çeçen İçkeriya Respublikası Nazirlər Kabinetinin və Dövlət Müdafiə Şurasının üzvü kimi fəaliyyət göstərir. Ruslan Gelayevin xüsusi briqadasına komandanlıq edir. 2000-ci il iyulun 26-da Valerik kəndində fərdi təsərrüfatda snayper tüfəngindən açılan atəşlə öldürülmüşdür. Bəzi məlumatlara görə, Rusiya xüsusi təyinatlıları ilə atışmada öldürülür. Ancaq hərbçilər onun ölümündə heç bir əlaqəsinin olmadığını bildirərək, qətlində Gelayevin çoxdankı düşməni olan Arbi Barayevin əli olduğunu düşünürlər[7]. Çeçenistanda müharibələr arası münaqişə zamanı mötədil millətçilərin tərəfində vuruşur. Dalxan Xojayev Çeçen İçkeriya Respublikasının ali ordeni olan “Millət şərəfi” ordeni ilə təltif olunmuşdur.
Dalxan Xojayevin əsərləri əsasən çeçen xalqının tarixinə həsr olunmuşdur. Çeçen İnquş MSSR-da Stalin repressiyalarının qurbanları haqqında "Canlı yaddaş" (Qroznı, "Kniqa" nəşriyyatı, 1991) toplusunu nəşr etdirir. "Çeçenlər kimlərdir?" məqalələrinin müəllifidir (“Komsomolskoe tribya” qəzeti, 1990). “Alan tarixçisi çeçenlərdən” (“Respublika” qəzeti, 1991), “Yenə orstxoytlar haqqında” (“Respublika” qəzeti, 1993), “Terekin sağsahil çeçenləri” "(" İçkeria "qəzeti, 1993), eyni zamanda "Rus-Qafqaz müharibəsindəki çeçenlər" elmi əsərinin müəllifidir (Qrozni," Seda "nəşriyyatı, 1998) .