EKU
EKU (ing. European Currency Unit (₠ or ECU)) — Avropa ölkәlәri tәrәfindәn yaradılmış kollektiv Avropa valyuta (hesab) vahidi. EKU, real valyutanın bir çox xüsusiyyətlərinə sahib idi:
- tam hüquqlu bir ölçü standartı idi;
- AVS ilə əlaqəli hər şeyin, habelə iqtisadi və maliyyə fəaliyyətlərinin və İcmada mühasibat uçotunun vahidi idi;
- ehtiyat dəyəri varlığı idi;
- valyuta ehtiyatlarının təhlükəsizliyinə qarşı çıxarılan və faiz ödəmə obyekti olan;
- AVS üzvü ölkələrin mərkəzi bankları arasındakı əməliyyatlarda hesablaşma vasitəsi idi[1].
Haqqında
[redaktə | mənbəni redaktə et]10 Avropa ölkәsi EKU-nu öz valyutaları әsasında dәyәrlәndirir, onlar EKU-nu tәmin etmәk üçün 2800 t qızıl (sadәcә qeydlәrdә) vә Amerika dollarını depozitә qoymuşlar. Tәdricәn vahid statusu ilә yanaşı, EKU beynәlxalq hesablaşmaların tәnzimlәnmә alәti olan real pul vәsaitlәri statusunu da qazanır[2].
Qızılın dünya pulu kimi müxtәlif surroqatlarla әvәz olunmasına gәtirәn dünya valyuta sistemi böhranından sonra kollektiv valyuta vahidlәri yayılmağa başlamışdır. Belә valyuta vahidlәrinin daxil edilmәsinin vacibliyi, milli valyuta kursunun (hesablaşma pulu kimi) müqayisәsi mәqsәdilә onlardan istifadә olunması ilә müәyyәn edilir[3]. Kolletiv valyutalar kağız әsginazlar vә ya metal sikkәlәr formasında buraxılmaması, sadәcә hesablarda (book money) pul şәklindә qeyd edilmәsi ilә milli valyutalardan fәrqlәnirlәr. Belә pulların mәzәnnәsini qeyri-mәhdud kreditorlara malik tәsisçi ölkәlәr müәyyәn edirlәr. 1970-ci illәrin sonlarından ölkәlәrin kollektiv valyutaları sayәsindә beynәlxalq hesablara xidmәt etmәk mümkün olan dünya puluna çevirmәyә çalışdıqları daha dәqiq tendensiyalar yaranmağa başlamışdır. EKU xüsusi beynәlxalq borc kapitalı bazarında iştirak etmәk haqqı olan tamhüquqlu Avropa valyutası kimi tәsdiq olunmuşdur[4].
Valyuta səbəti tərkibi
[redaktə | mənbəni redaktə et]| Currency | 1979-03-13– 1984-09-16 |
1984-09-17– 1989-09-21 |
1989-09-21– 1998-12-31 |
|---|---|---|---|
 Belçika Belçika frankı (BEF) |
9.64% | 8.57% | 8.18% |
 Almaniya Almaniya markası (DEM) |
32.98% | 32.08% | 31.96% |
 Danimarka Danimarka kronu (DKK) |
3.06% | 2.69% | 2.65% |
 İspaniya İspaniya pesetası (ESP) |
– | – | 4.14% |
 Fransa Fransa frankı (FRF) |
19.83% | 19.06% | 20.32% |
 Böyük Britaniya Funt sterlinq (GBP) |
13.34% | 14.98% | 12.45% |
 Yunanıstan Yunan draxması (GRD) |
– | 1.31% | 0.44% |
 İrlandiya İrlandiya funtu (IEP) |
1.15% | 1.20% | 1.09% |
 İtaliya İtaliya lirası (ITL) |
9.49% | 9.98% | 7.84% |
 Lüksemburq Lüksemburq frankı (LUF) |
– | – | 0.32% |
 Niderland Hollandiya quldeni (NLG) |
10.51% | 10.13% | 9.98% |
 Portuqaliya Portuqal eskudosı (PTE) |
– | – | 0.7% |
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Ungerer, Horst. A Concise History of European Monetary Integration: From EPU to EMU. Westport, Connecticut: Quorum Books. July 1997. səh. 286. ISBN 9780899309811.
- ↑ "euro Currency Symbol FAQ". Microsoft. 2009-06-25. 2012-12-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-18.
- ↑ Major, John. John Major: The Autobiography. London: HarperCollins. 1999-07-24. 150–51. ISBN 9780002570046.
- ↑ Scott, David L. Wall Street Words: An Essential A to Z Guide for Today's Investor (3rd). New York: Houghton Mifflin. September 2003. səh. 130. ISBN 9780395886076.