Ekspropriativ anarxizm

Ekspropriativ anarxizm ( ispan : anarquismo expropiador ) Argentina və İspaniyada bəzi anarxist qrupları tərəfindən həyata keçirilən və oğurluq, soyğunçuluq, fırıldaqçılıq və valyuta saxtakarlığını ehtiva edən təcrübəyə verilən addır. Həyata keçirilən quldurluqlar “burjuaziyaya qarşı zəbt” adlanırdı. Bu hərəkat 1920-1935-ci illər arasında zirvəyə çatdı və onun ən məşhur praktikantları arasında Buenaventura Durruti, Fransisko Askaso, Severino Di Ciovanni, Miquel Arkangel Roşinya və Lusio Urtubia var idi. ^{[1] [2]} Fransız qeyri-leqalizmindən onunla fərqlənirdi ki, o, həyat tərzi kimi deyil, inqilabi fəaliyyətləri maliyyələşdirmək, anarxist təbliğatını dəstəkləmək və anarxist məhbusların azad edilməsini təmin etmək kimi siyasi məqsədlərə nail olmaq məqsədi daşıyırdı.

Nümunələr[redaktə | mənbəni redaktə et]

Miquel Arkangel Roşinya və Andres Vazkez Paredes Argentinada olarkən Buenaventura Durruti və Los Solidarios ilə əməkdaşlıq etmişdilər; lakin sonra onlar Sakko və Vanzettinin edamına cavab olaraq Birləşmiş Ştatların maraqlarına qarşı bir sıra bombalı hücumlar təşkil etdilər. Bu kampaniyada məşhur italyan qulduru Severino Di Ciovanni də iştirak etdi. Onlar Antonio Moretti və Visente Moretti ilə birlikdə 1927-ci ilin oktyabrında Buenos-Ayresdəki Rouson xəstəxanasına qarət təşkil etdilər və 141.000 peso məbləğində pul ələ keçirdilər. Tarixçi Osvaldo Bayerin sözlərinə görə, Roşinya bu pulu Argentina valyutasının saxtalaşdırılmasını maliyyələşdirmək üçün istifadə etdi. ^[2]

Moretti qardaşları və Durruti tərəfindən məsləhət görülən üç katalon qarətçi Montevideoda Kambio Messinanı soymağa qərar verdi. Ancaq bu soyğunda üç nəfər həyatını itirdi və cəmi 4000 peso ələ keçirildi. Nəhayət onlar həbs olundular, lakin tezliklə həbsdən qaçmağa nail oldular. Di Ciovanni, qismən quldurluq və anarxist təbliğat yolu ilə maliyyələşdirdiyi Kulmine adlı jurnal nəşr etməyə başladı. Anarxist-sindikalist nəşr olan “La Protesta” Di Ciovanni və qrupunu sərt şəkildə tənqid etməyə, onu casusluqda və polis agenti olmaqda ittiham etməyə başladı. ^[3] Roşinya isə bu ərəfələrdə hələ də qarət etməyə davam edirdi, lakin onun əsas məqsədi anarxist məhbuslara kömək etmək idi. ^[4]

20. Əsrin əvvəllərində fəaliyyət göstərən Rewolucyjni Mściciele ( İnqilabçı Qisasçılar ) və Chernoe Znamia ( Qara Bayraq ) kimi qruplar öz fəaliyyətlərini maliyyələşdirmək üçün quldurluqdan istifadə edirdilər. ^[5]

Lucio Urtubia, müsadirəçi anarxizm təcrübəsi ilə məşhur olan ispan anarxist idi. Onu Robin Hudla müqayisə etdilər.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]