Hafiz Rüstəm

Hafiz Rüstəm (tam adı: Mir Hafiz Mir Əşrəf oğlu Rüstəmov); 8 yanvar 1951 – şair-publisist, şərqşünas-tərcüməçi

Hafiz Rüstəm
Mir Hafiz Mir Əşrəf oğlu Rüstəmov
Doğum tarixi	8 yanvar 1951 (73 yaş)
Doğum yeri	Şorsulu, Salyan rayonu, Azərbaycan SSR, SSRİ
Vətəndaşlığı	SSRİ→ Azərbaycan
Milliyyəti	azərbaycanlı
Həyat yoldaşı	Tamara xanım
Uşaqları	Gülçin, Yalçın, Mir Kənan
Atası	Mir Əşrəf Rüstəmov
Anası	Ümmülbanu xanım
Təhsili	BDU Şərqşunaslıq (1970-1975)
Fəaliyyəti	Şair-naşir
Əsərlərinin dili	azərbaycanca
Mükafatları	Qızıl Qələm
[email protected]

1951-ci ildə Salyan rayonunun Şorsulu kəndində anadan olub. Əslən Yardımlı rayonunun Bərcan kəndindəndir.

1958-ci ildə Quba şəhər 1 saylı orta məktəbin 1-ci sinfinə daxil olub. Yardımlı rayonunun Bərcan kəndində 8 illik məktəbi (1966), Telavar kəndində orta məktəbi (1968) bitirib.

Bakı Dövlət Universiteti-nin Şərqşünaslıq fakültəsində təhsil alıb (1970 – 1975).

Azərbaycan Dövlət Tədris-Pedaqoji Ədəbiyyatı Nəşriyyatı “Maarif”də kiçik redaktor (1978), redaktor (1983), Xarici dillər redaksiyasının müdiri (1994), baş redaktor (2002 - 2004) vəzifəsində işləyib. 2006-cı ildən “Kövsər” nəşriyyatının baş redaktorudur.

Uzun illər boyu yüzlərlə dərslik, dərs vəsaitlərinin, elmi-pedaqoji ədəbiyyatların rəyçisi, redaktoru olmuş, onların ideya-məzmun, dil-üslub, orfoqrafik və s. cəhətdən qüsursuz çıxmasında öz yaradıcı əməyini əsirgəməyib. Moskva və Lvov şəhərlərinin siyasi-hərbi məktəblərində (1976 – 1980), İİR-nin Bakıdakı səfirliyində (1995 – 2000) əsas iş yerindən ayrılmamaqla tərcüməçi işləyib.

İlk gənclik illərindən bədii yaradıcılıqla məşğul olub. Ölkə mətbuatında orijinal lirik şeirləri, elmi-publisistik məqalələri və fars-tacik ədəbiyyatından tərcümələri ilə tanınır.

“Sizdən nə gizlədim?”(1986), “Bağışla, ürəyim” (1992),“Şeh damcıları” (2002), “Bakıdan Yardımlıya səyahət”(2012), “Fikrət Sadıq – Dədə Qorqud əmanəti”(2012), “Şərqşünas-əlyazmaşünas Əkrəm Bağırov”(2013) kitabları nəşr olunub. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (1999) və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin (1983) üzvü , “Qızıl Qələm” media mükafatçısıdır (2012).

Gənclik illərindən ədəbi-bədii yaradıcılıqla məşğul olmuş, əsərləri mütəmadi olaraq dövri mətbuat orqanlarında , orta məktəb dərsliklərində dərc olunmuşdur. Sözlərinə bəstəkarlardan Oqtay Rəcəbov (“Nələr gördük bu dünyada”), Elza İbrahimova (“Başımın tacı”, “Sənsiz”, “İlin axır çərşənbəsi”) və Şahid Əbdülkərimov (“Deyirsən ki”) musiqi bəstələmişlər.

• Sizdən nə gizlədim?. (Bakı: Yazıçı - 1986, 72 s., 5000 nüsxə)
• Bağışla, ürəyim. ( Bakı: Gənclik - 1992, 152s., 10000 nüsxə)
• Şeh damcıları. (Bakı: Maarif – 2000, 320s., 300 nüsxə)
• Bakıdan Yardımlıya səyahət. (Bakı: Kövsər – 2012, 248 s., 300 nüsxə)
• Fikrət Sadıq – Dədə Qorqud əmanəti. (Bakı: Nərgiz – 2012, 56 s., 400 nüsxə)
• Şərqşünas-əlyazmaşünas Əkrəm Bağırov. (Bakı: Kövsər – 2013, 108s, 200 nüsxə

• Bakıdan Yardımlıya səyahət
• Şeytanın üç səfəri
• Fələstin
• Yarpaqlar
• Kommunist partiyası
• Bizim Gülbala
• 8 Mart
• Siqaret həqiqəti
• Sənət dostları
• Birlikdə ikiliklər
• Şuşanın dağları

• Pəncərə taqqıltısı
• İnsanı necə məhv etdilər, yaxud bir kimsə yoxmu?
• Əyilməz oğul
• Mənim qayınanam
• Rəsmi ziyalı

1980-ci ilin əvvəllərində (6 ay müddətində) Əfqanıstan Xalq Respublikasından ezam olunmuş hərbi kursantlar üçün (200 nəfər) Lvov şəhər (Qərbi Ukrayna) Hərbi-Siyasi Məktəb müəllimlərinin sovet həyat tərzinə dair hazırladıqları icmal-mühazirələri rus dilindən fars dilinə (əfqanların rəsmi dövlət dili – dəri dilinə yaxındır) və əksinə şifahi (yəni sinxron) və yazılı tərcümə etmiş, başqa sözlə, tərcüməçi vəzifəsində çalışmışdır. “Maarif” nəşriyyatında ayrı-ayrı illərdə ruscadan tərcümə ədəbiyyatlarından - dərsliklərdən, bədii-pedaqoji, elmi-kütləvi əsərlərdən (rus şairlərindən Mayakovski, Marşak, Yesenin, Blok, Tixonov, Voznesenski, Rojdestvenski və s.-in şeirlərindən) poetik tərcümələr etmişdir. İctimai-siyasi hadisələrə başı qarışdığından 1988-ci ildə “Maarif” nəşriyyatında nəşri nəzərdə tutulan “Səba yelləri”(“Xarici ədəbiyyat” seriyasından: fars-tacik şairlərinin əsərlərindən ibarət almanax, 8 çap vərəqi həcmində) kitabının tərcümə əlyazmasını vaxtında, tam həcmdə hazırlayıb başa vura bilməmiş və çox təəssüf ki, öz səhlənkarlığı üzündən əsər nəşr edilməmişdir. Əsas iş yerindən ayrılmamaq şərtilə 1995 – 2000-ci illərdə İİR-nin Bakıdakı səfirliyinin tərcümə sifarişlərini yerinə yetirmişdir. Hər həftə İİR-nin gündəlik mətbuat orqanlarından (“Keyhan”, “Ettelaat”, “Besət” və s. qəzetlərdən) 35 – 40-a qədər ictimai-siyasi, elmi-dini və s. informasiyaları tərcümə edib bülleten halında çapa imzalamış, eyni zamanda fars dilindən xeyli dini-elmi-publisistik əsərləri azəri dilinə çevirmişdir.

Fars dili və ədəbiyyatı mütəxəssisi kimi orijinaldan Baba Tahir Üryan, Ömər Xəyyam, Əfzələddin Xaqani, Hafiz Şirazi, İrəc Mirzə, Məliküşşüəra Bahar, Əbülqasim Lahuti, Mirzadə Eşqi, Fərruxi Yəzdi, Məhəmmədhüseyn Şəhriyar, Nadir Nadirpur, Jalə, Səyavuş Kəsrai, Gülçin Gilani, Firudin Zərğami və s. kimi klassik və müasir fars şerinin təmsilçilərinin əsərlərindən nümunələri doğma dilimizə çevirmişdir.Ancaq bədii tərcümə yaradıcılığı təkcə İran-fars ədəbiyyatı ilə məhdudlaşmır. Farsdilli Əfqanıstan şairlərindən Əbdülhəq Bitab, Xəlilüllah Xəlili, Bareq Şəfii, Mahmud Farani, Abdulla Naibi; Tacikistan şairlərindən Baqi Rəhimzadə, Mirza Tursunzadə, Əmincan Şokuhi, Gülçöhrə, Mömin Qənaət, Mirsəid Mirşəkər və s.; Hindistan və Pakistanın farsdilli şairlərindən Məhəmməd İqbal, Faiz Əhməd Faiz, Bastani Parizi və s-in əsərlərindən nümunələri tərcümə edərkən onların bəzilərinin yazıldıqları əruz bəhrlərini də nəzərə almışdır. Əlahiddə kitab halında çap olunmayan bu bədii tərcümələrin bir qismi “Şeh damcıları” kitabına (s.195 – 246) daxil edilmişdir.

• Cavad Tehrani. Həyat aynası, 160s.
• Ə.Lahuti. Sitəmkeş qəlb (şeirləri, poemaları, mənzum dramı, 102s)

1. Bahar çiçəkləri (“Ədəbiyyat və incəsənət” qəzeti, 1983)
2. Sinəm gövhər dükanıdır (“Günay” qəzeti, 18. V. 1995)
3. Gəncə zərəfşanları. (“Maarifçi” qəzeti, 20. VIII. 1997)
4. Əbülfəz Naxçıvanlı – 50. (“Xalq qəzeti”, 20 – 26. II. 1998)
5. Təmsillərin sabahı xeyir olsun . (“Xalq qəzeti”, 10 – 16. VII. 1998)
6. Dərslik islahatı, yoxsa məlum yorğan əhvalatı? (“Təzadlar” qəzeti, 11. V – 18. V. 1999)
7. M.Füzulinin azərbaycanca və farsca əsərlərindən tipoloji müqayisələr (“Şeh damcıları”, Bakı: “Maarif “ nəşriyyatı – 2000, s. 247 – 273)
8. Ön söz: Vətəndaş duyğuları. (Tələt “Döydüm sözün qapısını”. Bakı: “Maarif”- 2000)
9. Əcəl macal verməsə də. (“İki sahil” qəzeti, 7.VIII. 2001)
10. Ön söz: Allahın sevimli bəndəsi.(Lalə Həsənli “Həyat, səndə gözüm var”. B.: Maarif” - 2002)
11. Ön söz: Uzaq, yaxın xatirələr. (Ş.Nəsir “Ömür, hara tələsirsən?”Bakı:” Maarif” - 2002)
12. Ön söz: Həyat həqiqətləri. ( Ş.Nəsir “Arxada qalan yoxuşlar”. Bakı: “Maarif” - 2003)
13. Vətəndə vətənsiz. (“Kredo”qəzeti, 2004)
14. Kazımdan yaranan sözüm Körpülü. (“Kredo”, 10.III. 2007)
15. Deyirəm ki, sənətkarsan. (Kredo”, 12. IV. 2008)
16. “Bu dünyanın qara daşı göyərməz”. (“Kredo”, 11. X – 18. X. 2008)
17. Ön söz: Zəngəzur qubarlı şair. (Əvəz Mahmud Lələdağ “Sənə sözüm var”. Bakı: “Kövsər” - 2009)
18. Sabir Rüstəmxanlı fenomeni. (“Kredo”, 14. III – 21. III. 2009)
19. ”Nur düşür yaddaşlara”. (“Ədəbiyyat qəzeti”, 19. VI. 2009)
20. Az sözün azman görüntüləri. (“Kredo”, 16. VII. 2009)
21. Unudulmaz Allahverdi Məmmədli. (“Kredo”, 1. VIII. 2009)
22. “İstiqlal uğrunda” kitabı haqqında bir neçə söz (“Kredo”, 4. VII. 2009)
23. Böyük sələflərin əziz xələfi (“Kredo”, 2009)
24. Ədəbi vicdanımızın Əli Rza Xələflisi. (“Kredo”, 13. II. 2010)
25. Mənim qayınanam.(“Kredo”, 3. IV. 2010)
26. Axı sən nə istəyirsən, Rəfail Həbiboğlu?”. (“Kredo”. 26.VI.2010)
27. İnsanı necə məhv etdilər, yaxud bir kimsə yoxmu?. (“Kredo”, 10.VII. 2010)
28. Bermud üçbucağı. (“Kredo”, 28. VIII – 4.IX. 2010)
29. Dünya ədəbiyyatı tarixinin Şərq başlanğıcı. (“Kredo”, 21. IX. 2010)
30. Kəlbəcərli, İnqilablı günlərimiz. (“Kredo”, 13.XI. 2010)
31. “Məmməd Araz dastanı. (“Kredo”, 8.I.2011)
32. “Günəş dincə qalıb qürub evində”. (“Kredo”, 29. I. 2011)
33. Poeziyamızın növbəti Vaqifi. (“Kredo”, 26. II. 2011)
34. “Ah, şeir, sən nəsən?”. (“Kredo, 12. III – 19. III. 2011)
35. “Damcılı”nın göz yaşları. (“Kredo”, 30. IV. 2011)
36. Sadəlik və müdriklik poeziyası. (“Kredo”, 14.V. 2011)
37. Vəfanın sözü – sözün Vəfası. (“Kredo”, 16. VII. 2011)
38. Ön söz: “Həyatın dastanı”nda “Ziyarət”in fəlsəfi mahiyyəti. (“Kredo”, 23. VII. 2011. [PDF]Həyatın Dastanı - Khazar University)
39. Zamanla ayaqlaşan dilimiz. (“Kredo”, 1. X. 2011)
40. Yeddinci görüş. (“Kredo”, 12. XI. 2011)
41. Allaha inamsız yaşamaq olmur. (“Kredo”, 4.II. 2011 .Yeni adpərəstlik və bütpərəstlikdən La İlahə İlləllaha ...faktxeber.com)
42. Fikrət Sadıq – Dədə Qorqud əmanəti,(”Kredo”, 10. III. – 17. III. 2012)
43. “Cənubi Azərbaycanda ədəbi dilimizin dünəni və bu günü”. (“Kredo”, 7. IV. 2012)
44. Dünyanın Sahibi var. (“Kredo”, 12. V. 2012)
45. Mənim nəğməkar bacım. (“Kredo”, 19. V. 2012)
46. Ruhların qiyaməti. (“Kredo”, 28. V. 2012)
47. Fateh, yaxud ədəbi fəthlər. (“Kredo”, 21. VII. 2012)
48. Mehriban Rzayevanın realizmi.( “Kredo”, 20. X. – 27. X. 2012)
49. Şərqşünas-əlyazmaşünas Əkrəm Bağırov. (“Kredo”, 26. I – 16. II. 2013)
50. Başıdaşlı “Daş yuxular”. (“Kredo”, 9. II. 2013)
51. İşıqlı yolların yolçusuyuq biz (I). (“Kredo”, 25. V. 2013)
52. İşıqlı yolların yolçusuyuq biz (II). ( “Kredo”, 22. VII. 2013)
53. Sərt reallıqlarla üz-üzə. ( “Kredo”, 3. VIII. 2013)
54. Haqqa tapınmış Füzuli. ( “Kredo”, 14 – 21. IX. 2013) (Hafiz Rüstəm: HAQQA TAPINMIŞ FÜZULİ - - AzPRESS.az
55. Əli Rza Xələfinin ədəbi portretindən ştrixlər - Respublika www.respublica-news.az/...
56. Sığmazlıq. (“Kredo”, 22. III. 2014)
57. “Türkün sözü – qılıncın ağzı”. (“Kredo”, 3. V. 2014)
58. “Payız prospekti” boyunca. (“Kredo”, 19. VII. 2014) (Əli Nəcəfxanlı-“PAYIZ PROSPEKTİ” BOYUNCA – Poliqon.az)
59. Ulduz “Kredo” (“Kredo”, 8.XI. 2014)
60. Milli ideoloq – alim-şair Nizaməddin Şəmsizadə (“Kredo”, 16. I. 2015)
61. Ön söz: Sədaqət etimad deməkdir. (Ə.R.Xələflinin çapda olan “Sədaqət heykəli” kitabı üçün)
62. Ön söz: Fikrət Sadıqın gizlinləri. (F.Sadıq “Gün, çıx – gün, bat”. Bakı: Kövsər – 2015)

Əsasən 1978 – 2004-cü tədris illərində “Maarif” nəşriyyatında çap olunmuş çoxsaylı fars və ərəb dillərində və digər xarici dillərdə (ingilis, alman, fransız və azsaylı xalqların dillərində) çıxmış elmi-pedaqoji ədəbiyyatların, dərsliklərin, o cümlədən Azərbaycan dili və ədəbiyyatına dair dərslik, dərs vəsaitləri, metodik ədəbiyyatlar və s.-in nəşriyyat redaktoru, rəyçisi olub. Bu peşəkar fəaliyyətini indi “Kövsər” nəşriyyatında davam etdirir. Nəşriyyat redaktoru olduğu kitablardan iki nümunə: “Farsca – azərbaycanca lüğət; Fərhənge-farsi - azərbaycani” (tərtibçi prof. Nəyyerzəman Səğəfi-Hatəmi, Ön söz müəlliflərindən biri – Hafiz Rüstəm). İkidilli lüğət, 2 cilddə. Tehran: naşer – 1999, 2000s “İstiqlal uğrunda” (1928-ci ildə İstanbulun Orxaniyyə mətbəəsində ərəb hürufatı ilə çap olunmuş , Azərbaycan Cümhuriyyətinin birinci istiqlal dövrünü tərənnüm edən, mühacir şairlərin (Əhməd Cavad, Gültəkin (Əmin Abid), Xanım, Gülsənəm, Sənan, Əli Usta, Məsud Səfvət, H.Həmidzadə, Ə.Yusif, Nafe Şükri, Azərizadə, Gülsüm xanım, İsmayıl Zöhdinin) lirik şeirlərindən ibarət almanaxın təkrar çapı; transliterasiyasını hazırlayan, şərhlərin və son söz əvəzinin müəllifi - Hafiz Rüstəm). Bakı: Qələm nəşriyyatı – 2015, 136 s.

Ədəbi-bədii yaradıcılığı haqqında ölkə mətbuatında elmi-publisistik məqalələr dərc olunub. “Bakıdan Yardımlıya səyahət” poeması haqqında şair-publisist Ə.R.Xələflinin “Yaddaşa aparan yollar” adlı (Bakı: “Adiloğlu” – 2011, 608s., 200 nüsxə) elmi-publisistik əsəri çap olunub. “Mədəniyyət” kanalında ədəbi fəaliyyətinə veriliş ( Sair- serqsunas Hafiz Rustem - YouTube) həsr olunub. Bədii-elmi yaradıcılığı və şəxsiyyəti haqqında Xəlil Rza, Fikrət Sadıq, Nəriman Həsənzadə, Sahib Əliyev, Musa Qasımlı, Qalib Rəhimli, Mübariz Səfərov, Əbülfəz Naxçıvanlı, Rüzgar Əfəndiyeva, Qəzənfər Kazımov, Əli Rza Xələfli, Allahverdi Eminov, Azər Əli Zeynal (Azər Hüseynov), Vaqif Yusifli, Mehriban Xaliq-Rzayeva, Şirin xanım Kərimbəyli, Hikmət Məlikzadə və s. elm və sənət xadimləri dəyərli fikirlər söyləmiş, orijinal məqalələr yazıb dərc etmişlər. Bu məqalələrdən bəziləri internetdə yayımlanır:

• Əli Rza Xələfli “Üç obrazın vəhdəti” (Hafiz Rüstəm “Fikrət Sadıq – Dədə Qorqud əmanəti”. B.: Nərgiz – 2012)
• Vaqif Yusifli. Yurd haqqında yaddaş - poema - Edebiyyat www.literature.az
• Mehriban Rzayeva-Xaliq “Biz faniyik... Söz qalacaq” Əgər özü demədisə qəlb

• www.elyazmalarinstitutu.com
• http://azpress.az/index.php?sectionid=news&id=20004
• http://azpress.az/index.php?sectionid=news&id=14120
• www.literature.az