Hunzalar

Hunza bayrağı
Hunzalar, XIX əsrin axırları[1]
Yaşlı adam, Hunza vadisi, Şimal bölgələri, Pakistan

Hunzalar və ya Hunza türkləri — Pakistanda əslən hun türklərindən[2] olan azsaylı xalq.

Ümumi məlumat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Soyları hun türklərindən gələn hunzalar əsasən Pakistan və Hindistanın sərhədində məskunlaşıblar.

Bir çox maraqlı xüsusiyyətləri olan hunzalar elm adamlarının araşdırma mərkəzindədirlər. Belə ki, hunza türklərinin ortalama ömür müddəti 110-120 il arasında dəyişir. Müsəlman olan bu xalq üçün orta yaş dövrü 65 sayılır. Hətta qadınlar 65-70 yaşında belə ana ola bilirlər. Hunza türklərinin digər maraqlı xüsusiyyəti isə onlarda xərçəng xəstəliyinə heç vaxt rast gəlinməməsidir. Bu türklərdə eyni zamanda, indiyə qədər digər xəstəliklər də müşahidə olunmayıb. Buna səbəb kimi onların dənizdən 6 min metr hündürlükdə, bol oksigen olan bir bölgədə məskunlaşmaları göstərilir. Elm adamları hesab edirlər ki, hunzaların buz kimi su içib, öz əkdikləri məhsullardan yemələri onların sağlam qalmasını təmin edir. Hunza türklərinin ət və ədviyyatlı yeməkləri olduqca məşhurdur. Qeyd edək ki, Hunza vadisində yaşayan bu xalq Çinin ərazisində yerləşən Şərqi Türkistanla qonşudur. Özlərini “hunzakut” adlandıran bu türklər buruşo dilində danışdıqları üçün onlara bruşolar da deyilir. Hunza buruşo dilində ox mənasını verir. Bu dilin qonşu topluluqların hind-avropa mənşəli dillərlə heç bir əlaqəsi yoxdur. Buruşo dilini Qafqaz mənşəli dillərlər əlaqəsi olduğunu söyləyənlər olsa da bu fikir hələ öz təsdiqini tapmayıb. Hunzalar 9 yüz ildən artıq bir müddətdə müstəqil şəkildə yaşayıblar. Onlar türk adətlərinə uyğun olaraq “mir” adlandırdıqları rəislərin və onlara məsləhət verən 12 nəfərlik ağsaqqallar heyəti vasitəsilə idarə edilib. Hunzaların müstəqilliyi 1870-ci ilə, ingilis əsgərlərinin hücumuna qədər davam edib. İngilislər getdikdən sonra yenidən müstəqilliklərini bərpa edə biliblər. Lakin hunzalar 1974-cü ildə tamamilə Pakistan qanunlarına tabe olublar.

Yaşadıqları ərazi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Pakistanın Hindistanla sərhədindəki şimal əyalətlərində, xüsusilə Hunza vadisi adı ilə bilinən bölgədə yaşayırlar.[3] Dağlıq ərazilərdə, əsasən 6 min metr yüksəklikdə məskunlaşıblar.[3]

Din

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dindarları müsəlmandır.[3]

Mətbəxi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ət və ədviyyatlı yeməkləri çox məşhurdur.[3]

Qidaları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yalnız özlərinin məhsulu olan tərəvəz və meyvələri istehlak edirlər.[3] Öz bəslədikləri qoyun və inək ətini yeyirlər.[3]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ E. F. Knight's "Where Three Empires Meet" 1893
  2. ↑ Bu insanlara dikkatli bakın... Kimse kanser olmuyor, 70 yaşında anne oluyorlar. cumhuriyet.com.tr, 17.11.2014.  (türk.)
  3. ↑ 1 2 3 4 5 6 Hunza Türkleri Arxivləşdirilib 2015-01-12 at the Wayback Machine. habervitrini.com  (türk.)

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Hunzalar ilə əlaqəli mediafayllar var.
 Etnik qrup ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
 Pakistan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.