I Kosova döyüşü

Birinci Kosova döyüşü (serb. Косовска битка və ya serb. бој на Косову; türk. Kosova Meydan Muharebesi) — 1389-cu ildə baş verən, Osmanlı imperiyası ən böyük quru döyüşlərindən biri. Döyüş Kosovo çölü ərazisində, müasir Priştina şəhərinin 5 kilometrliyində baş vermişdir.

Birinci Kosova döyüşü
Avropada Osmanlı müharibələri
Tarix	15 iyun 1389
Yeri	Kosovo sahəsi
Nəticəsi	Osmanlıların qələbəsi
Münaqişə tərəfləri
Serbiya Osmanlı imperiyası
Komandan(lar)
Lazar Xrebelyanoviç † I Murad, İldırım Bəyazid
Tərəflərin qüvvəsi
12 000-dən 30 000-ə qədər 27 000-dən 40 000-ə qədər
İtkilər
çox böyük çox böyük
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Çirmən döyüşündən sonra osmanlılar öz vassal dairələrini genişləndirdilər, Egey dənizi sahillərində olan şəhərlərə və əhəmiyyətli nəqliyyat marşrutlarına itaət etdilər. 1383-cü ildə onlar Serons və ətraf əraziləri tutaraq Salonikiyə yaxınlaşdılar. Bundan sonra da, əşyalarını təhdid edərkən və monastırlarını məhv etməyə çalışdıqları Athos monastırlarından keşişlər yaxınlaşdılar. Gelibolu yarımadası vasitəsilə Osmanlılar Kiçik Asiya ilə təmas qurdular və Venesiya və Genuya ilə əlaqələr qurdular. Onlar bir zamanlar güclü Bizans imperiyasının qalıqları üzərində bir-birinə qarşı düşmənçilikdə olublar^[1].

1388-ci ilin avqustunda Bosniya kralının Tvrtkonun Balşiç ilə düşmənçiliyindən faydalanaraq, məşhur komandir Şahinin başçılıq etdiyi osmanlı ordusu, Bileçiyə məğlub olduğu yerə basdı. Tədricən, Osmanlılar Serbiya ətrafındakı zəngin dairəni sıxışdırdılar. Şahzadə Lazarın və Vuk Brankoviçin torpaqlarından yalnız şərqdə Draqaş Dejanoviçin və cənubdakı Vukaşin vərəsələrinin, Türk vassalları olduğu ilə ayrılmışdılar. Eyni zamanda, Macarıstan krallığında daxili qarşıdurma səbəbiylə Lazar və Vuk Brankoviç həqiqətən xristian torpaqlarından kəsildi. Macarıstan münaqişəsi dövründə onlar Ladislav Neapolskini dəstəklədilər, ona görə də onunla və hicrət edən xorvat şəhərlərinə qoşulurlar.

1389-cu ilin yazında Osmanlı sultan I Murad Serbiyaya qarşı yürüşə başladı. Osmanlı qoşunlarının əlavə olaraq vassalların əlavə döyüşçü dəstələri daxil idi. Yürüşə hazırlıq uzun müddət davam etdi, həm Serbiya rəhbərləri, həm Venesiya kimi digər dövlətlər bu barədə bilirdilər. Makedoniyada vassallarının torpaqları vasitəsilə padşah hər hansı bir istiqamətdə hərəkət edə biləcəyi yerdən Kosovaya gəldi. Yaxınlaşan Muradın öyrənilməsi nəticəsində Şahzadə Lazar və Vuk Brankoviç bir ordu toplayıblar. Onlar Boşnak kralı I Tvrtko tərəfindən göndərilən Vlatko Vukoviçin böyük dəstəsinin köməyinə gəldi.

Döyüş 1389-cu ilin 15 iyun tarixində Kosovo sahəsində müasir Priştina şəhərinin yaxınlığında baş vermişdir^[2].

Sultan Murad oğulları Bayazid I (sağda) və Yaqub (solda) tərəfindən mühasirəyə alınan qoşunlarının mərkəzinə rəhbərlik etmişdir. Osmanlı ordusunun əsas qüvvələri qarşısında təxminən 1000 oxçu, azaplar və axıncılar, ordunun mərkəzində yeniçərilər dayanırdı. Muradın gözətçiləri də orada idi. Konvoyu əhatə etmək üçün kiçik bir dəstə verildi^[3].

Şahzadə Lazar Xrebelyanoviç özü serb ordusunun mərkəzinə komandanlıq edirdi, Vuk Brankoviç sol cinaha, Vlatko Vukoviç sol cinaha komandanlıq edirdi. Serb ordusunun önündə ağır silahlı süvarilər, flanqlar - atlı oxçular dayanırdı. Onların arxasında piyada dəstələri dayanırdı.

Serb əsgərləri mərkəzdə bəzi müvəffəqiyyətlərə nail ola bilirlər və bir qədər türkləri geri çəkirlər. Ancaq sağ tərəfdə İldırım Bəyazid qarşıdurmaya qoşulur, serblər geri çəkilirlər və piyadaları öldürülür. Tədricən, serbiya piyadalarının müdafiəsi pozuldu və geri çəkilməyə başladı. Qoşunların sağ qalan hissəsini xilas etmək istəyən Vuk Brankoviç, döyüş sahəsini tərk edir. Beləliklə döyüş osmanlıların qələbəsi ilə başa çatır.

• Vojna Akademija. Kosovska bitka // Vojna Enciklopedija (Serbo-Croatian). Belgrade: Vojnoizdavački zavod JNA. 1972.
• John V. A. Fine; John Van Antwerp Fine. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. University of Michigan Press. 1994. ISBN 0-472-08260-4.
• Emmert, Thomas Allan (1991).""The Battle of Kosovo: Early Reports of Victory and Defeat"". Archived from the original on 2011-07-16. İstifadə tarixi: 2008-05-17. . Kosovo: Legacy of a Medieval Battle. Minneapolis: University of Minnesota Press. ISBN 9789992287552
• Gliša Elezović; Neșrı̂. Boj na Kosovu 1389 g. u istoriji Mula Mehmeda Nešrije. Štamp. "Luč". 1940.
• Branislav Đerić. Kosovska bitka: vojno-istorijska rasprava. Naučna knjiga. 1989.
• Ćirković, Sima M. Kosovska bitka u istoriografiji. Zmaj. 1990.
• Ćirković, Sima. The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. 2004.
• Petar Tomac. Kosovska bitka. Vojnoizdavački zavod. 1968.
• Jov Mišković. Kosovska bitka 15. juna 1389. godine. Planeta. 1933.
• Nikola Kusovac. Kosovska bitka: mit, legenda i stvarnost. Litera. 1988.
• Rade Mihaljčić. The Battle of Kosovo in history and in popular tradition. Beogradski izdavačko-grafički zavod. 1989.
• Emmert, Thomas Allan. Serbian Golgotha: Kosovo, 1389. East European Monographs. 1990. ISBN 978-0-88033-175-3.
• Tihomir Ostojić. Kosovo: narodne pesme o boju na Kosovu 1389. godine. Izd. Matice Srpske. 1901. 91–.

• Kosova döyüşü (1389) (türk.) YouTube saytında

Vikianbarda Kosovo döyüşü ilə əlaqəli mediafayllar var.

1. ↑ Чиркович Сима. История сербов. — М.: Весь мир, 2009. — С. 107. — ISBN 978-5-7777-0431-3.
2. ↑ Косовская битва 1389 / Л. В. Кузьмичёва // Конго — Крещение. — М. : Большая российская энциклопедия, 2010. — С. 449. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 15). — ISBN 978-5-85270-346-0.
3. ↑ Vojna Enciklopedija. — Beograd: Vojnoizdavacki zavod, 1972. — С. 660.