Katsuko Saruhaşi

Katsuko Saruhaşi (猿橋 勝子, Saruhashi Katsuko?, 22 mart 1920 – 29 sentyabr 2007) – Yaponiya geokimyaçısı. Dəniz suyunda karbon dioksidin səviyyəsini ölçən ilk yaponiyalı geokimyaçıdır və ilk qadın kimyaçıdır. O, dəniz suyu və atmosferdə radioaktiv təhlükəsinin yayılmasını sübut etmişdir.[1]

Katsuko Saruhaşi
yap. 猿橋 勝子
Doğum tarixi
Doğum yeri Tokio, Yaponiya
Vəfat tarixi (87 yaşında)
Vəfat yeri Tokio, Yaponiya
Vəfat səbəbi ağciyər iltihabı
Milliyyəti yapon
Elm sahəsi geokimya
Alma-mater İmperator Qadın Elm Kolleci
Tokio Universiteti
Təhsili
Mükafatları Avon mükafatı (1981)
Miyake mükafatı (1985)
Tanaka mükafatı (1993)

Fəaliyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Saruhaşi 1920-ci il martın 22-də Tokio şəhərində anadan olub və 1943-cü ildə İmperator Qadın Elm Kollecini (Toho Universitetinin sələfi) bitirmişdir. Daha sonra Mərkəzi Meteoroloji Rəsədxanasına (daha sonra Yaponiya Meteorologiya Agentliyi) məxsus Meteoroloji Tədqiqatlar İnstitutuna daxil olmuş və orada Geokimyəvi Laboratoriyada çalışmışdır.[1]

1950-ci ildə o, dəniz suyunda CO2 səviyyəsini öyrənməyə başladı. O dövrdə sözügedən məsələ əhəmiyyətli hesab edilmirdi və Saruhaşi CO2 səviyyəsini ölçmək üçün öz üsullarını inkişaf etdirməli idi.[1]

1957-ci ildə o, Tokio Universitetində Kimya fakültəsində doktorluq qazanaraq bu sahədə ilk qadın olmuşdur.[1]

ABŞ 1954-cü ildə Bikini Atoll nüvə sınaqlarını həyata keçirdikdən sonra Yaponiya hökuməti dəniz suyunda və yağışda radioaktivliyi təhlil etmək və nəzarət etmək üçün Geokimyəvi Laboratoriyanı səlahiyyətləndirdi. Saruhaşi dəniz suyunda müşahidə olunan radioaktivliliyin Yaponiyaya çatmaq üçün bir il yarım vaxt lazım olacağını təsbit etdi. 1964-cü ilə qədər radioaktivliyin səviyyəsi, qərb və şərqdən gələn Sakit okean sularının tamamilə qarışdırdığını və 1969-cu ildə radioaktiv izlərin Sakit okeanda yayıldığını göstərdi. Bu, fəlakətin təsirlərinin yalnız tətbiq edilən sahədə deyil, bütün dünyada necə yayıldığını göstərən ilk tədqiqatdır.[1]

Daha sonra, 1970-80-ci illərdə, o, diqqətini turşu yağışları və onun təsirlərini öyrənməyə yönəltdi.[1]

Saruhaşi 29 sentyabr 2007-ci ildə Tokio şəhərindəki evində pnevmoniya üzündən həyatını itirdi. Onun 87 yaşı var idi.[1]

Mükafatlar və sosial fəaliyyət

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Saruhaşi Yaponiyanın Geokimyəvi Cəmiyyətinin və Yaponiya Okeanoqrafik Cəmiyyətinin fəxri üzvü idi.
  • 1958-ci ildə elm sahəsində yapon qadınları təbliğ etmək və dünya sülhünə kömək etmək üçün Yapon Alim Qadınların Cəmiyyətini qurdu.
  • 1979-cu ildə Geokimyəvi Laboratoriyanın icraçı direktoru seçilmişdir.
  • 1980-ci ildə Yaponiyanın Elm Şurasına seçilən ilk qadın olmuşdur.
  • 1981-ci ildə nüvə enerjisindən sülh naminə istifadəsinin araşdırılması və qadın alimlərin statusunun artırılması üçün yaradılan Qadınlar üçün Avon Xüsusi Mükafatını qazandı.
  • 1981-ci ildə gənc qadın alimlər üçün rol model kimi xidmət edən qadın alimə hər il verilən Saruhaşi mükafatını təsis etmişdir.
  • 1985-ci ildə geokimya sahəsində Miyake mükafatı qazanan ilk qadın olmuşdur.
  • 1993-cü ildə Dəniz Suları Elmi Cəmiyyətindən Tanaka mükafatı qazanmışdır.[1]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 "İlk geokimyaçı qadın". Yapon.az (az.). 6 iyun 2018. 2018-12-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 iyul 2018.