Kineziologiya (yun.κίνησις-kinezis — hərəkət, yun.λόγος-loqos — elm) — əzələlərin bütün istiqamətlərdə mexaniki hərəkətlərini öyrənən elm və ya praktik qayda. Kineziologiya hərəkətin fizioloji, anatomik, biomexaniki, patoloji, neyropsixoloji prinsipləri və mexanizmlərinə müraciət edir. Kineziologiyanın insan sağlamlığına tətbiqi sahələrinə biomexanika və ortopediya; güc və kondisioner; idman psixologiyası; motor nəzarəti; bacarıq əldə etmək və motor öyrənmə; fiziki və əmək terapiyası kimi reabilitasiya üsulları; idman və məşq fiziologiyası daxildir. İnsan və heyvanların hərəkətinin öyrənilməsinə hərəkət izləmə sistemlərindən, əzələ və beyin fəaliyyətinin elektrofiziologiyasından, fizioloji funksiyaların monitorinqi üçün müxtəlif üsullardan və digər davranış və idrak tədqiqat üsullarından ölçülər daxildir.[1][2]
1965-ci ildə Massaçusets Amherst Universiteti məşq elmləri sahəsində uzaqgörən tədqiqatçılar və akademiklərin rəhbərliyi altında ABŞ-nin ilk Məşq Elmi Departamentini (indi Kineziologiya adlanır) yaratdı.[3] 1967-ci ildə Vaterloo Universiteti Kanadanın ilk kineziologiya şöbəsini açdı.
Məşq vasitəsilə uyğunlaşma idmançılarda təkmilləşdirilmiş fiziki hazırlığa, eləcə də klinik populyasiyalarda sağlamlıq vəziyyətinə aid olan kineziologiyanın əsas prinsipidir. Məşq, beynin neyrooplastikliyi[4] və dayaq-hərəkət sisteminin uyğunlaşması səbəbindən bir çox hərəkət pozğunluğu və dayaq-hərəkət aparatının vəziyyəti üçün sadə və müəyyən edilmiş bir müdaxilədir.[5] Müalicəvi məşq həm normal[6] , həm də patoloji populyasiyalarda neyromotor nəzarəti və motor imkanlarını yaxşılaşdırdığı göstərilmişdir.[7][8]
Kineziologiyada atletik, normal və klinik populyasiyalara tətbiq edilə bilən bir çox müxtəlif növ məşq müdaxiləsi var. Aerobik məşq müdaxilələri ürək-damar dayanıqlığını yaxşılaşdırmağa kömək edir.[9] Anaerob güc təlim proqramları əzələ gücünü,[10] gücü[11] və arıq bədən kütləsini artıra bilər.[12] Düşmə riskinin azalması və sinir-əzələ nəzarətinin artması balans müdaxilə proqramlarına aid edilə bilər.[13] Elastiklik proqramları funksional hərəkət diapazonunu artıra və yaralanma riskini azalda bilər.[14]
↑Bodo Rosenhahn, Reinhard Klette and Dimitris Metaxas (eds.). Human Motion - Understanding, Modelling, Capture and Animation. Volume 36 in Computational Imaging and Vision, Springer, Dordrecht, 2007
↑Ahmed Elgammal, Bodo Rosenhahn, and Reinhard Klette (eds.) Human Motion - Understanding, Modelling, Capture and Animation. 2nd Workshop, in conjunction with ICCV 2007, Rio de Janeiro, Lecture Notes in Computer Science, LNCS 4814, Springer, Berlin, 2007
↑"Kinesiology". University of Massachusetts Amherst. Archived from the original on 3 February 2023.
↑Potempa, K; Lopez, M; Braun, LT; Szidon, JP; Fogg, L; Tincknell, T. "Physiological outcomes of aerobic exercise training in hemiparetic stroke patients". Stroke: A Journal of Cerebral Circulation. 26 (1). January 1995: 101–5. doi:10.1161/01.str.26.1.101. PMID7839377.
↑Hirsch, MA; Farley, BG. "Exercise and neuroplasticity in persons living with Parkinson's disease". European Journal of Physical and Rehabilitation Medicine. 45 (2). June 2009: 215–29. PMID19532109.
↑Jozsi, AC; Campbell, WW; Joseph, L; Davey, SL; Evans, WJ. "Changes in power with resistance training in older and younger men and women". The Journals of Gerontology. Series A, Biological Sciences and Medical Sciences. 54 (11). November 1999: M591–6. doi:10.1093/gerona/54.11.m591. PMID10619323.
↑Hartig, DE; Henderson, JM. "Increasing hamstring flexibility decreases lower extremity overuse injuries in military basic trainees". The American Journal of Sports Medicine. 27 (2). Mar–Apr 1999: 173–6. doi:10.1177/03635465990270021001. PMID10102097.