Kol qızılağacı
Kol qızılağacı (lat. Alnus alnobetula subsp. fruticosa) — bitkilər aləminin fıstıqçiçəklilər dəstəsinin tozağacıkimilər fəsiləsinin qızılağac cinsinin yaşıl qızılağac növünə aid bitki yarımnövü.
| Kol qızılağacı | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Elmi təsnifat | ||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Yarımnöv: Kol qızılağacı |
||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
| ||||||
Areal[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çində, Yaponiyada, Rusiyada, Qərbi və Şərqi Sibirdə, Uzaq Şərqdə geniş yayılmışdır. Azərbaycanda isə Lənkəran, Masallı, Zaqatala rayonlarında rast gəlinir.
Botaniki təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hündürlüyü 1–3 m olan koldur. Qabığı tünd-boz,zoğları qırmızı-qonur,sarımtıl pulcuqlarla örtülmüşdür; yarpaqların uzunluğu 10 sm-dək, yumurtavari; dişli, üstü parlaq, tünd-yaşıl, çılpaq, alt tərəfi daha açıq, ətirli və yapışqanlıdır. Digər növlərdən fərqli olaraq yarpaqları açıldıqda, eyni vaxtda çiçəkləyir. Erkək çiçəkləri üç, bəzən bir ədəd qalxanvari genəlmiş,sırğanın oxunda spiralvari çiçək saplaqlarında oturur; çiçəkyanlığı sadə, əsasən dördyarpaqlı və ya dörd yerə bölünmüşdür; 4 erkəkciyi qısa saplı, iri, ikiyuvalı tozcuqludur. Dişi çiçəkləri ətli pulcuqların qoltuqlarında oturur, onların meyvələri yetişdiyi vaxt oduncaqlaşır. May ayının axırı-iyun ayının əvvəlində çiçəkləyir. Meyvələri payız aylarında yetişir, hamar və ensiz qanadcıqla əhatə olunmuş tünd-qonur rəngdə birtoxumlu qozalardır.
Ekologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Nəmişliyə tələbkar olan bu bitki tezböyüyən, kölgəyə və şaxtaya davamlıdır. Meşələrdə,çayətrafı qumluqlarda, çınqıllı yamaclarda bitir.
İstifadəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yarpaqlarında efir yağları,qatranlar,flavonoidlər və askorbin turşusu vardır.Bir çox xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilir