Koqnitiv çatışmazlıq

Koqnitiv çatışmazlıq — öyrənmə prosesinə maneə rolunu oynayan hər hansı bir xüsusiyyəti təsvir edən termin.^[1]

Koqnitiv çatışmazlıq
DiseasesDB	9266
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Termin təsvir edə bilər:

• ümumi intellektdə çatışmazlıqlar (zehni qüsurlarda olduğu kimi),
• koqnitiv qabiliyyətlərdə spesifik və məhdud çatışmazlıqlar (məsələn, disleksiya kimi öyrənmə pozuntularında),
• neyropsixoloji çatışmazlıqlar (məsələn, diqqət, yaddaş və ya icra funksiyası),
• idrak və yaddaşda dərmanların səbəb olduğu pozuntuları təsvir edə bilər (məsələn, alkoqol, qlükokortikoidlər^[2] və benzodiazepinlərilə müşahidə olunanlar).^[3]

Səbəbi ümumiyyətlə kəskin və geri dönə bilən şüurun dəyişdirilmiş səviyyəsindən fərqli olaraq sabit bir xüsusiyyətə aiddir. Koqnitiv çatışmazlıqlar anadangəlmə ola bilər və ya beyin xəsarətləri, nevroloji pozuntular və ya psixi xəstəliklər kimi ətraf mühit amillərindən qaynaqlana bilər.^[4][5]

Simptomları olmayan 65 yaşdan yuxarı insanlarda koqnitiv pozuntu üçün skrininq 2020-ci ilə qədər fayda və zərər baxımından aydın deyil.^[6]

Ümumilikdə 3,870,293 nəfərin 579,710-u il ərzində izlənilən 66 yaşında olan insanlar daxil olmaqla geniş bir araşdırmada subyektiv koqnitiv tənəzzül sonrakı demensiya riskinin artması ilə əhəmiyyətli dərəcədə əlaqələndirildi.^[7]

Koqnitiv pozuntusu olan yaşlı insanlar işıq terapiyası qəbul etdikdan sonra bir qədər yaxşılaşırlar.^[8]

Koqnitiv çatışmazlığın iş keyfiyyətinə böyük təsir edəcəyi gözlənilsə də, sağlamlıq və iş keyfiyyəti arasında heç bir əlaqə yoxdur və ya çox azdır. Hava hərəkətinə nəzarətçi, peşəkar idmançı və digər koqnitiv cəhətdən asılı peşələr istisna olmaqla, yaş iş keyfiyyətinə təsir göstərmir. Bu, verilmiş koqnitiv testlərinə açıq şəkildə ziddir, buna görə də bu məsələ hələ də araşdırılır. Bu qənaətə gəlmək üçün mümkün səbəblərdən biri insanın öz imkanlarının həddinə qədər işləmək ehtiyacının nadir olmasıdır.

Bəzi araşdırmalar göstərir ki, uşaqlıq aclığının koqnitiv qabiliyyətinin azalmasına qoruyucu təsiri ola bilər. Mümkün bir izahat, bədəndə yaşla bağlı dəyişikliklərin başlanğıcının kalori məhdudlaşdırılması ilə gecikdirilə biləcəyidir. Digər mümkün izahat seçici sağ qalma effektidir, çünki uşaqlıqda aclıq keçirən ​​tədqiqat iştirakçıları uşaq vaxtı sağlam idilər.^[9]

• Das, J.P.; Naglieri, J.A.; Kirby, J.R. Assessment of Cognitive Processes. Needham Heights, MA: Allyn & Bacon. 1994. ISBN 0-205-14164-1.
• Das, J. P. (2002). A better look at intelligence. Current Directions in Psychology, 11, 28–32.
• Goldstein, Gerald; Beers, Susan, eds (2004). Comprehensive Handbook of Psychological Assessment: Volume I: Intellectual and Neurological Assessment. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
• Kaufman, Alan S. Chapter 20: Tests of Intelligence // Sternberg, Robert J. date=2000 (redaktor). Handbook of Intelligence. Cambridge: Cambridge University Press. 445–476. ISBN 978-0-521-59648-0. (#missing_pipe)
• Sattler, Jerome M. (2008). Assessment of Children: Cognitive Foundations. La Mesa (CA): Jerome M. Sattler, Publisher.
• Urbina, Susana. Essentials of Psychological Testing. John Wiley & Sons. 2004. ISBN 978-0-471-41978-5.
• Urbina, Susana. Chapter 2: Tests of Intelligence // Sternberg, Robert J.; Kaufman, Scott Barry (redaktorlar ). The Cambridge Handbook of Intelligence. Cambridge: Cambridge University Press. 2011. 20–38. ISBN 978-0-521-73911-5.