Vergi dərəcəsinin (t) funksiyası kimi dövlət gəlirini (R) qrafasını çəkən və t* zamanı maksimum gəliri göstərən Laffer əyrisinin əsas təsviri
Laffer əyrisi (ing.Laffer curve) — iqtisadiyyatda vergilər və dövlət gəlirləri arasındakı əlaqəni göstərən[1] nəzəri bir modeldir. Əyrinin əsas ideyası budur ki, vergi dərəcələri çox aşağı və ya çox yüksək olduqda, dövlətin vergi gəlirləri azalır.[2]
XIV əsrin filosofu İbn Xəldun “Müqəddimə” əsərində yazırdı: “Bilmək lazımdır ki, bir sülalənin başlanğıcında vergi kiçik töhfələrdən böyük gəlir gətirir. Sülalənin sonunda vergitutma böyük töhfələrdən kiçik gəlir gətirir."
—Arthur Laffer, The Laffer Curve: Past, Present, and Future[2]
Əyrinin adı amerikalı iqtisadçı Artur Lafferdən götürülmüşdür, çünki o, bu konsepti 1970-ci illərdə populyarlaşdırmışdır. Əslində, bu ideyanın kökləri daha əvvəlki iqtisadiyyata, hətta İbn Xaldun kimi tarixi fiqurlara gedib çıxır.[3]
Aşağı vergi dərəcələri — vergi dərəcəsi çox aşağı olduqda, dövlət kifayət qədər gəlir toplamaq üçün resurs tapmır.[4]
Optimal nöqtə — vergi dərəcəsi müəyyən bir səviyyəyə çatdıqda, dövlətin vergi gəlirləri maksimuma çatır. Bu nöqtə Laffer əyrisinin zirvəsini təşkil edir.[5]
Yüksək vergi dərəcələri — vergilər çox yüksək olduqda, işçi qüvvəsi və şirkətlər motivasiyasını itirə bilər, iqtisadi fəaliyyət azalır və nəticədə dövlət gəlirləri düşür.[6]
Hökumətlər, optimal vergi dərəcəsini tapmağa çalışaraq, həm iqtisadi fəaliyyətin təşviq edilməsini, həm də dövlət gəlirlərinin artmasını təmin etməyə çalışırlar.[7] Laffer əyrisi nəzəri bir modeldir və real həyatda bu əlaqə çox mürəkkəbdir. Optimal vergi dərəcəsini müəyyən etmək müxtəlif iqtisadi, sosial və mədəni faktorlardan asılıdır.[8]
↑Frankel, Jeffrey. "A Lesson from the South for Fiscal Policy in the US and Other Advanced Countries". Comparative Economic Studies (ingilis). 53 (3). 2011: 407–430. doi:10.1057/ces.2011.7. ISSN0888-7233.
↑Gellman, Barton, 258. Angler: The Cheney Vice Presidency, Penguin Press, New York 2008.