Lenin məqbərəsi

Lenin məqbərəsi (rus. Мавзолей В. И. Ленина, Mavzoley V. İ. Lenina) — Sovet İttifaqının qurucusu Vladimir İliç Leninin mumiyalanmış cəsədinin Rusiyanın paytaxtı Moskvanın mərkəzindəki Qırmızı meydanda yerləşdiyi və ictimaiyyət üçün açıq olan yer.

Lenin məqbərəsi
Мавзоле́й Ле́нина Mavzoléy Lénina
Ümumi məlumatlar
Növü	Abidə
Ölkə	Rusiya
Şəhər	Moskva
Koordinatlar	55°45′13″ şm. e. 37°37′10″ ş. u.HGYO
Şərəfinə adlandırılıb	Vladimir Lenin İosif Stalin (1961-ci ilə qədər)
Tamamlanıb	1924
Sahibi	Rusiya
Texniki detallar
Material	Beton, Mərmər
Mərtəbə sayı	1
Veb-sayt
fso.gov.ru/struct/skmk/p…
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Məqbərə memar Aleksey Şusev tərəfindən tikilib. Məqbərədə eni 24 metr, hündürlüyü 12 metr olan qırmızı qranit kommunizmi, qara labrador isə yası təmsil edir. Memar Şusev ölməzlik mesajını çatdırmaq üçün binada kub şəklindən istifadə edib. Binanın interyeri 100 m²-lik foye və yas zalı kimi təşkil olunub. SSRİ gerbi birbaşa əsas girişlə üzbəüz yerləşir.

Məqbərənin içərisində sol tərəfdəki pilləkənlərlə enərək yas salonuna çatmaq olar. Leninin cəsədi bu salonda şüşə sarkofaqdadır. Sarkofaqın yanında iki mühafizəçi keşik çəkir. Leninin cəsədini gördükdən sonra ziyarətçilər məqbərənin sol tərəfindəki qapıdan çıxır və məqbərənin arxasında Stalin, Brejnev və Suslov kimi digər mühüm sovet idarəçilərinin məzarlarını ziyarət edirlər.

Leninin cəsədi hər 18 aydan bir yenidən balzamlanır. Bu proses zamanı məqbərə ziyarətçilər üçün bağlanır və cəsəd məqbərə laboratoriyasına aparılır. Burada mumiya əridilir və yenidən mumiyalama prosesləri aparılır. Leninin kostyumu yeni və təmiz paltarlarla əvəz olunur.

Sovet rəsmi sənədlərinə görə, Leninin ölümündən dərhal sonra minlərlə fəhlə və kəndli hökumətə teleqramlar və ya məktublar göndərərək, rəhbərin cənazəsinin qorunub saxlanmasını təklif edirdilər. Bu təklifləri nəzərə alan Millətlərin Xalq Komissarı Stalin mərkəzi komitəyə Leninin cənazəsinin saxlanılacağı məqbərənin tikilməsi barədə məlumat verdi. Lakin Leon Trotski bu təklifə qarşı çıxdı. Nadejda Krupskaya isə əri Leninin vəsiyyətində deyildiyi kimi Leninqraddakı ailə qəbiristanlığında dəfn olunmasını istəyirdi. Lakin camaatın intensiv tələbi və Stalinin partiyadakı təsiri səbəbindən məqbərənin tikilməsi qərara alınıb. Professor Moçalovanın sözlərinə görə, Stalinin məqbərəni tikməkdə məqsədi marksizm-leninizmi müqəddəs təlimə çevirmək və Lenin məqbərəsini bu təlimin simvoluna çevirmək olub.

Məqbərənin tikintisinə 1924-cü il yanvarın 27-də, Leninin dəfn günü başlanmışdır. Birincisi, müvəqqəti taxta konstruksiya quruldu. Memar Aleksey Şusev tərəfindən layihələndirilmiş qranit mərmərdən hazırlanmış bugünkü məqbərə 1930-cu ildə açılıb. Cəsədin mumiyalanması Vladimir Vorobyov və Boris Zbarski tərəfindən həyata keçirilib.

1941-ci ilin iyulunda İkinci Dünya Müharibəsi illərində Leninin cəsədi daha təhlükəsiz yer olan Tümenə aparılıb. Bura kiçik, qeyri-strateji şəhər olduğu üçün nasistlərin hədəfi olmayacağı proqnozlaşdırılmışdı. Liderin cəsədi Tümen Dövlət Kənd Təsərrüfatı Akademiyasında mühafizə olunub, lakin diqqəti cəlb etməmək və onu təhlükəsiz saxlamaq üçün cəsədin harada olması barədə mətbuatda heç bir açıqlama verilməyib. 1945-ci ilin aprelində faşistlərin məğlubiyyəti ilə Leninin cənazəsi yenidən Moskvaya gətirildi.

İosif Stalinin cənazəsi də 1953-cü ilin martında məqbərəyə qoyulub. Lakin 1961-ci ildə Sov. İKP baş katibi Nikita Xruşşovun göstərişi ilə Stalinin cənazəsi digər sovet liderləri kimi məqbərədən çıxarılaraq Kreml divarları önündə dəfn edilib. Məqbərədə 2012-ci ilin dekabrından 2013-cü ilin aprel ayına qədər təmir işləri aparılıb.

1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılmasından sonra məqbərənin taleyi ilə bağlı çoxlu müzakirələr aparılıb. Rusiya Federasiyası Kommunist Partiyası ictimaiyyətin dəstəyinə arxalanaraq bu məsələ ilə bağlı referendum keçirilməsini müdafiə etdiyi halda, məqbərənin götürülməsini istəyən partiyalar Leninin referendum keçirilmədən dəfn edilməsini müdafiə ediblər. Rusiya prezidenti Vladimir Putin Leninin Rusiya tarixindəki əhəmiyyətini qeyd edərək, onun dəfninin əleyhinə olduğunu bildirib. Rusiyanın demək olar ki, bütün ictimai rəyi öyrənən şirkətləri məqbərənin Qırmızı Meydanda olmasının dəqiqliyi və onun götürülüb-götürülməməsi ilə bağlı bir sıra sorğular keçirib. VTSIOM araşdırma şirkətinin 2016-cı ildə keçirdiyi sorğunun nəticələrinə görə, ictimaiyyətin 52%-i məqbərənin Qırmızı Meydanda olmasının düzgün olduğunu, 40%-i isə bunun doğru olmadığını bildirib. 8%-i isə bu məsələdə qərarsız olduğunu bildirib. Məqbərənin Qırmızı Meydanda olmasını müdafiə edənlərin əksəriyyəti bir çox ölkələrdə liderlərin məqbərələrinin olduğunu və bu məqbərələri turistlərin ziyarət etdiyini, buna görə də bunun təbii bir vəziyyət olduğunu iddia etsə də, bəziləri Leninin Rusiya lideri kimi buna mütləq layiq olduğunu bildiriblər. Bunun əksini müdafiə edənlərdən bəziləri isə Leninin hörmətli bir insan olduğunu, lakin onun xristian adətlərinə uyğun dəfn edilməsinin etik davranış olacağını bildirdilər. "Levada" tədqiqat şirkətinin 2017-ci ilin martında keçirdiyi sorğunun nəticələrinə görə, əhalinin 63%-i məqbərənin qorunub saxlanmasını dəstəkləyir. Lakin onların bəziləri Leninin məqbərədə dəfn edilməsini təklif edirlər. Sorğunun nəticələrinə görə, ictimaiyyətin 26%-i Leninin Sankt-Peterburqdakı Volkovlar ailəsi qəbiristanlığında dəfn edilməli olduğunu bildirib, 11%-i isə bu məsələdə qərarsız qalıb.

Xüsusilə xarici turistlərin böyük marağına səbəb olması, ictimaiyyətin əksəriyyətinin Leninə rəğbət bəsləməsi, Kommunist Partiyasının referendumda "kozır" irəli sürməsi və Putinin ritorikasına görə məqbərə hakim "Vahid Rusiya" Partiyası tərəfindən götürülə bilmir.

Məqbərə YUNESKO-nun qorunacaq əsərlər siyahısı ilə Ümumdünya İrs siyahısındadır.

Məqbərə FSB-nin (Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidməti) mühafizəsi altındadır. Əsgərlər 1993-cü ilə qədər məqbərənin önündə keşik çəkdiyi halda, vəzifə Rusiya polisinə təhvil verilib.

Məqbərə çərşənbə axşamı, çərşənbə, cümə axşamı, şənbə və bazar günləri saat 10.00–13.00 arası ziyarətçilərin üzünə açıqdır. Məqbərəyə giriş pulsuzdur. Ziyarətçilərin məqbərəyə kamera, fotoaparat və ya şəkil çəkdirmə qabiliyyəti olan telefonla daxil olması qadağandır. Ziyarətçilər seyf kimi əşyaları Qızıl Meydanın düz girişindəki Aleksandr muzeyində qoya bilərlər. Məqbərəni ziyarət edərkən sakit olmaq vacibdir. Ziyarətçilərin əlləri cibində olarsa və ya hörmətsiz vəziyyətdə olarsa, işçilər tərəfindən xəbərdarlıq edilir.

Lenin mavzoleyi laboratoriyasının əməkdaşları dünyanın bir çox başqa liderlərinin də cəsədlərini mumiyalayıblar. Georgi Dimitrov (1949, Bolqarıstan), marşal Xorloogin Çoybalsan (1952, Monqolustan), İosif Stalin (1953, SSRİ), Klement Qotvald (1953, Çexoslovakiya), Ho Şi Min (1969, Vyetnam), Aqostinyo Neto (1979, Anqola), Forbes Bernema Lyndon (1985, Corctaun, Qayana) və Kim İr Sen (1995, Şimali Koreya) kimi mühüm liderlər məqbərə işçiləri tərəfindən mumiyalanıb. Son olaraq Venesuela prezidenti Uqo Çavesin cəsədi rus alimləri tərəfindən mumiyalanıb.

Sovet İttifaqı dövründə mavzoley bayramların mərkəzi idi. Məqbərənin üzərində sovet liderlərinin xüsusi günlərdə və şənliklərdə iştirak edəcəyi tribuna tikilmişdi. Oktyabr inqilabı (7 noyabr), 1 May və Qələbə Günü (9 May) qeyd olunan günlərdə sovet rəhbərləri, Politbüro üzvləri, yüksək rütbəli zabitlər bu tribunadan şənliklərə tamaşa edir, xalqı salamlayırdılar.

• Vladimir Lenin