Münasibət (psixologiya)

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Münasibət (dəqiqləşdirmə).

Psixologiyada münasibət bir insana xas olan və ya onu xarakterizə edən psixoloji konstruksiya, psixi və emosional mücərrəd varlıqdır.[1]

Münasibət insanların, obyektlərin, hadisələrin, fəaliyyətlərin və ideyaların müsbət və ya mənfi qiymətləndirilməsi ola bilər. Bu konkret və ya mücərrəd olan bir şey haqqında ola bilər. Bununla belə, münasibətin dəqiq tərifi haqqında mübahisələr var. Məsələn, Eagly və Chaiken, münasibəti "müəyyən bir varlığın müəyyən dərəcədə müsbət və ya mənfi cəhətlərlə qiymətləndirilməsi ilə ifadə olunan psixoloji meyl" kimi təyin edirlər. Bəzən münasibəti obyektə təsir kimi təyin etmək adi hal olsa da, affekt (yəni, diskret emosiyalar və ya ümumi oyanış) ümumiyyətlə münasibət obyektini formalaşdırmaq üçün istifadə edilən qiymətləndirmə strukturu kimi başa düşülür. Münasibət münasibət obyektlərinə diqqətə, məlumatın kodlaşdırılması üçün kateqoriyalardan istifadəyə və münasibətə aid məlumatın şərhinə, mühakiməsinə və xatırlanmasına təsir göstərə bilər. Bu təsirlər əlçatan olan və mükəmməl dəstəkləyici bilik strukturuna əsaslanan güclü münasibətlər üçün daha güclü olur. Təsirin davamlılığı və təsiri evristikanın ardıcıllığından yaranan gücdən asılıdır. Münasibətlər, hətta şəxs əlaqəsiz məqsədlər güdürsə belə, məlumat, diqqət və davranışların kodlaşdırılmasına rəhbərlik edə bilər.

Təriflər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Münasibət-sosial psixologiyada münasibət son dərəcə mənfidən son dərəcə müsbətə doğru dəyişən münasibət obyektinin qiymətləndirilməsidir. Münasibətlərə dair əksər müasir perspektivlər imkan verir ki, insanlar eyni vaxtda eyni obyektə qarşı həm müsbət, həm də mənfi münasibət saxlayaraq obyektə qarşı ziddiyyətli və ya qeyri-müəyyən ola bilsinlər. Bu, fərdin eyni obyektə birdən çox münasibət göstərə biləcəyi ilə bağlı bəzi müzakirələrə səbəb olur.[2]

Münasibət insanların, obyektlərin, hadisələrin, fəaliyyətlərin və ideyaların müsbət və ya mənfi qiymətləndirilməsidir. Bu konkret və ya mücərrəd olan bir şey haqqında ola bilər. Bununla belə, dəqiq təriflər haqqında mübahisələr mövcuddur. Məsələn, Eagly və Chaiken münasibəti "müəyyən bir varlığın müəyyən dərəcədə müsbət və ya mənfi qiymətləndirilməsi ilə ifadə olunan psixoloji meyl" kimi təyin edirlər.[3]

Jungun tərifi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Münasibət Karl Yunqun Psixoloji Növlərin XI Fəslindəki 57 tərifindən biridir."Jung münasibəti" müəyyən bir şəkildə hərəkətə və ya reaksiya verməyə psixikanın hazırlığı" olaraq təyin edir. Münasibətlər çox vaxt cütləşir, biri şüurlu, digəri şüursuz olur. Bu geniş tərif çərçivəsində Jung bir neçə münasibəti müəyyən edir. Münasibət tipləri, ekstraversiya və introversiya Jungun tiplər nəzəriyyəsi üçün elementardır. O, həmçinin fərdi və sosial münasibətlərin ikililiyini təsvir etmişdir.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

•İnanclar

•Dəyərlər

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Richard M. Perloff, The Dynamics of Persuasion: Communication and Attitudes in the Twenty-First Century Arxivləşdirilib 2022-06-15 at the Wayback Machine, Routledge, 2016.
  2. ↑ Wood, W. "Attitude Change: Persuasion and Social Influence". Psixologiyanın İllik İcmalı. 51. 2000: 539–570. doi:10.1146/annurev.psych.51.1.539. PMID 10751980.
  3. ↑ Eagly, Alice H., and Shelly Chaiken. 1998. "Attitude, Structure and Function." In Handbook of Social Psychology, ed. D. T. Gilbert, Susan T. Fisk, and G. Lindsey, 269–322. New York: McGowan-Hill.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
 Psixologiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.