Məhəmməd Xarrasov

Məhəmməd Xarrasov (18 sentyabr 1948, Sermenevo[d], Başqırd MSSR – 9 mart 2024[1], Ufa) — fizik, Başqırdıstan Respublikası Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (2002), fizika-riyaziyyat elmləri doktoru (1995), professor (1996), Başqırdıstan Dövlət Universitetinin rektoru (2000–2010), Rusiyanın (2008) və BR Əməkdar elm xadimi (1997), Rusiya Federasiyasının ali peşə təhsili fəxri işçısı (2002), Rusiya Federasiyasının Təhsil Nazirliyinin əlaçısı (2003).

Məhəmməd Xarrasov
Məhəmməd Xadis oğlu Xarrasov
Doğum tarixi 18 sentyabr 1948(1948-09-18)
Doğum yeri SSRİ
Vəfat tarixi 9 mart 2024(2024-03-09)[1] (75 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı Rusiya Rusiya
Milliyyəti Başqırd
Elm sahəsi Fizika
Elmi dərəcəsi
Elmi adı
İş yeri
Təhsili
Üzvlüyü
Mükafatları Rusiya Federasiyasının ali peşə təhsilinin fəxri işçisi Rusiya Federasiyasının əməkdar elm xadimi

Bioqrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məhəmməd Xadis oğlu Xarrasov[2] 18 sentyabr 1948-ci ildə Başqırdıstan MSSR Belores rayonu, Sermenovo kəndində anadan olmuşdur.

1971-ci illdə Məhəmməd Xarrasov Başqırdıstan Dövlət Universitetinin fizika fakültəsini bitirmişdir. 1971–1972-ci illərdə elə həmin universitetdə lobarant işləmişdir. 1972–1975-ci illərdə M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetində aspirant olmuşdur. 1975–1991-ci illərdə Başqırdıstan Dövlət Universitetində asistent, nəzəri və eksperimental fizikası kafedrasının dosenti işləmişdir

1980–1984-cü illərdə isə Əlcəzairdə müəllim kimi (işgüzar səfərdə) fəaliyyət göstərmişdir. 1991–1994-cü illərdə MDU doktoranturada təhsil almışdır. Doktorluq dissertasiyasının mövzusu Moskva Dövlət Universitetində "Boqolyubovun Dinamik Sistemlərin Bazı Modellərində Asimptotik Metodları" olur.

1994-cü ildən 1999-cu ilədək BDU-də professor, dosent, Fizika fakültəsinin dekanı kimi vəzifələrdə çalışır. 1999–2000-ci illərdə Başqırdıstan Respublikasının Elm, Ali və Orta ixtisas təhsili üzrə Dövlət Komitəsinin sədr müavini vəzifəsnin icraçısı kimi çalışmışdır. 17 yanvar 2000-ci ldə isə Başqırdıstan Dövlət Universitetinin rektoru seçilmişdir.

Dövlət Baş Assambleyasının müavini — Başqırdıstan Respublikasının Qurultayı.

"Vahid Rusiya" siyasi partiyasının üzvüdür.

Xarrasovun elmi maraqları: materialların superkeçiricilik fizikası; dissipativ sistemlərdə stokastik diffuz proseslər; kondensasiya edilən mühitlərdə dinamik mübadilə qarşılıqlı əlaqələri.

Ailəsi: Həyat yoldaşı, Alfiya Mukadasovna (riyaziyyatçı). Oğlu: Salavat — hüquqşünas, qızı Quzel — tibb elmləri namizədi, nəvəsi — Murad .

Əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məhəmməd Xadis oğlu Xarrasov — 100-dən çox elmi məqalənin müəllifidir.

  • "Асимптотическое поведение решений уравнения Фоккера-Планка при t ®" Доклады Академии наук. 1992. Т. 325. С. 280–283.

Высокотемпературная сверхпроводимость магнитокерамических систем. Уфа: Китап, 1997 (соавтор).

  • Садовников Б. И., Харрасов М. Х. "Неравенства Н. Н. Боголюбова в равновесной статистической механике" // ДАН СССР. 1974. Т. 216. № 3. С. 513–516.
  • Харрасов М. Х. "О предельных соотношениях для корреляционных функций" // ДАН СССР. 1976. Т. 230. № 4. С. 826–829.
  • Алексеев В. В. Харрасов М. Х. "Об асимптотике решений уравнения Фоккера-Планка при больших значениях времени" // ТФМ. 1993. Т. 97. № 1. С. 113–120.
  • Харрасов М. Х. "Эволюция простой динамической системы в случайном поле" // ТФМ. 1993. Т. 93. № 3. С. 414–419.
  • Садовников Б. И., Харрасов М. Х. "Метод самосогласованного поля Н. Н. Боголюбова в статистической механике" // ДАН. 1994. Т. 339. № 4. С. 472–476.
  • Савченко М. А., Стефанович А. В., Харрасов М. Х. "Высокотемпературная сверхпроводимость магнитокерамических систем". Уфа: Китап, 1997. — 176 с.

Mükafatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rusiya Federasiyasının ali peşə təhsili fəxri işçısı, Rusiya Federasiyasının Təhsil Nazirliyinin əlaçısı, Başqırdıstan Respublikası Fəxri Diplomu ilə mükafatlandırılmışdır.

Başqırdıstan Respublikası Əməkdar elm xadimi. "İlin rektoru — 2004" adına layiq görülmüşdür.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 https://prufy.ru/news/society/147777-v_ufe_skonchalsya_byvshiy_rektor_bashgu_mukhamet_kharrasov/.
  2. ↑ "Республика Башкортостан//К 100-ЛЕТНЕМУ ЮБИЛЕЮ БАШГОСУНИВЕРСИТЕТА :Человек — как весенний день .Счастье приходит к тому, кто умеет счастливыми делать других: Остро ощутив дефиц …". 2013-02-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-31.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Ректоры России. М.: Современный университет, 2002.
  • Башкортостан: Краткая энциклопедия. Уфа: Башкирская энциклопедия. 1996.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]