Məntiqi əməliyyat

Məntiqdə məntiqi əməliyyatlara hərəkət deyilir, bunun nəticəsində mövcud olanlardan istifadə edərək yeni anlayışlar yaranır. Dar mənada məntiqi əməliyyat anlayışı riyazi məntiq və proqramlaşdırmada istifadə olunur.

Anlayışlarla məntiqi əməliyyatlar — nəticəsi anlayışların tərkibində və ya həcmində dəyişiklik, habelə yeni konsepsiyaların formalaşması ilə nəticələnən belə zehni hərəkətlər.

İlk növbədə konsepsiyaların dəyişməsi ilə əlaqəli olan əməliyyatlar daxildir:

• inkar;
• məhdudiyyət;
• ümumiləşdirmə;

İlk növbədə anlayışların əhatə dairəsinə aid olan əməliyyatlar daxildir:

• məntiqi üstəgəlmə;
• məntiqi vurma;
• məntiqi çıxma.

Bu əməliyyatlar dəst nəzəriyyəsini istifadə edərək riyazi olaraq yazıla bilər.

Riyazi məntiqə keçid mülahizələr anlayışı və mürəkkəb mülahizələr əldə etmək üçün onların üzərində əməliyyatlar qurulması ilə əlaqələndirilir.

Məntiqi bir əməliyyat (məntiqi bir operator, məntiqi bir bağlayıcı, təklif bağlayıcı) daha sadə olanları birləşdirərək yeni ifadələr tərtib etməyə imkan verən ifadələr üzərində işdir^[1].

Əsas olanlar ümumiyyətlə birləşmə (${\displaystyle \land }$ və ya &), dizyunksiya (${\displaystyle \lor }$), implikasiya (${\displaystyle \to }$), inkar (${\displaystyle \neg }$). Klassik məntiq mənasında, məntiq cəbri ilə məntiqi bağlayıcıları müəyyən etmək olar. Asinxron ardıcıl məntiq bir əmri əməliyyatı şəklində bir məntiqi-dinamik bir bağlayıcı təyin edir (${\displaystyle \angle }$).

Dil	Yox	VƏ	VƏ YA	İstis. VƏ YA	Ekv.	Ekv. olm.	Digər
С++[2]	!	&&	||	^	==	!=
Fortran[3]	.NOT.	.AND.	.OR.	.XOR.	.EQV.	.NEQV.
Java[4]	!	&&	||	^	==	!=
Pascal[5]	not	and	or	xor	=	<>
PL/I[6]	¬	&	|	¬	=	¬=	BOOL
	^			^		^=
Prolog[7]	\+	,	;
Turbo Basic[8]	NOT	AND	OR	XOR	EQV	<>	IMP

(file)		(file) (zoom in)

• Məntiqi əməliyyat  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
• Məntiqi əməliyyat  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.