Mandarin çincəsi

Bu məqalə Şimali Çində danışılan Mandarin haqqındadır. Çin Xalq Respublikasının rəsmi dili olan Standard Mandarin haqqında məlumat üçün Standart Çin dili məqaləsinə baxın.

Mandarin və ya Beifanghua (北方 話; Hanyu Pinyin: Běifānghuà) — Çin dilinin ən çox danışılan ləhcəsidir. Çinin şimalında danışılmış bütün ləhcələr Mandarin olaraq təsnif edilir. Bununla birlikdə, Mandarin ümumiyyətlə daha dar mənada Çin və Çin Respublikasında (Tayvan) rəsmi dil olaraq işlədilən Standard Çin dilinə (普通话, Putonghua/国语, Guoyu) aiddir.

Mandarinin Pekin ləhcəsi, müasir dövrdə Çin Xalq Respublikasında və Tayvanda, Standart Çin dili adı altında rəsmi dil olaraq tanınır.

Standart Mandarin həmişə çox ləhcələrdən ibarət olmuşdur; lakin prestij ləhcələri həmişə tapılmışdır. Məsələn, Konfutsi yerli ləhcələrə nisbətən yǎyán (雅言) ləhcəsini və ya "fərqlənmiş ləhcəni" üstün tuturdu. Han sülaləsinin yazılarında tōngy yazısı (通 语) istifadə edilmişdir. Şimal və cənub hökmdarlarının kitabları o dövrdə bir və ya bir neçə standart sistematik tələffüzü əks etdirirdi. Ancaq savadlı elitadan başqa heç kəs bu dialektlərin hamısını bilməmişdir; hətta elit insanlar arasında oxumaları çox fərqli ola bilərdi; çünki Klassik Çin dili standartları sadəcə yazılı bir standart idi; Ancaq danışılmırdı.

Min sülaləsi (1368–1644) və Tzin sülaləsi (1644–1912) məhkəmələrdə istifadə olunan dili təsvir etmək üçün "rəsmi dil", yəni guānhuà (官 话) terminindən istifadə etməyə başladılar. Mandarin termini birbaşa Portuqal dilindən gəlir. Mandarin sözü Çindəki bürokratik məmurları təsvir etmək üçün istifadə edilmişdir. Anlaşılmazlığın təsiri ilə, bütün Asiyada dövlət məmurlarını təsvir etmək üçün istifadə olunan "Sanskrit" mənşəli söz olan (mantri və ya mentri) termini, Portuqal dilindəki mandar (kiməsə bir iş vermək) sözünə çox oxşadığına görə və məmurların verilən tapşırıqları icra edən şəxs olmasına görə məmurlar mandarin adlanmağa başlandı. Bu inkişafdan sonra portuqaliyalılar birdən bu məmurların öz aralarında istifadə etdikləri dilləri (Guanhua) "Mandarinlərin dilləri", "Mandarin dili" və ya sadəcə "Mandarin" adlandırmağa başladılar. Zaman keçdikcə Mandarin qərblilər tərəfindən, Çinin şimalında istifadə edilən bütün ləhcələrə aid bir terminə çevrildi.