Manipa boğazı

Manipa boğazı (ind. Selat Manipa) — Boğaz Malay arxipelaqında yerləşən Buru adasını Seram, Ambon, Manipa və başqa adalarından ayırır. Adaların hamısı Molluk adaları qrupuna daxildir. Sakit okeanına daxil olan Seram dənizini Banda dənizi ilə birləşdirir. Molluk arxepelaqının cənubunda yerləşən mühüm dəniz yolu üzərində yerləşir.

Manipa boğazı
ind. Selat Manipa
Ümumi məlumatlar
Eni minimum 26 km
Uzunluğu 80 km
Ən böyük dərinliyi 4086 m
Yerləşməsi
3°33′00″ c. e. 127°38′00″ ş. u.HGYO
Ölkə  İndoneziya
Akvatoriyası
Ayırır Buru adasını Seram, Ambon, Manipa adalarından
Manipa boğazı xəritədə
Manipa boğazı
Manipa boğazı

Qərb mənbələrində bəzən «Buru boğazı» (ing. Buru Strait) adlandırılır.

Coğarfi yerləşimi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Molluk adalarının cənub hissəsində yerləşir. Şumaldan Seram dənizi (ind. Laut Seram), cənubdan isə Banda dənizi ilə əhatələnir. Hər iki dəniz Sakit okeanın akvatoriyasına daxuldir.

Boğazın şərq hissəsi Kelanq (ind. Selat Kelang) və Boano (ind. Selat Boano) boğazları ilə birləşir. Boğaz daxilində çoxlu sayda adalar vardır. Onlardan ən irisi Ambelay adasıdır.[1].

Minimal eni 26 km, uzunluğu 80 km təşkil edir. Boğaz dərinliyi kifayət qədər dərindir. Manipa adasının cəbubunda dərinlik 4 km keçir. Ən dərin yeri 4085 m təşkil edir[1][2]. Bölgədə yerləşən adaların demək olar ki, hamısı boğaz akvatoriyasına daxildir, boğazın özü isə İndoneziyanın Maluku vilayətinə daxildir. Boğaz sahillərində (qərb) Namlea (ind. Namlea) Buru vilayətinin inzibati mərkəzi, Tumulexu-Alam (şərq) (ind. Tumelehu Alam), Vaeyose (ind. Wae Jose) (Seram adası), Asilulu (ind. Asilulu) (Ambon adası)[1][2].

Təbiəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]
XX əsrə aid şəkil

Ərazinin ekosistemi Banda və Seram dənizləri ilə eynidir. Suyun səthində temperatur 27-28°S təşkil edir. Duzluğu 34-35 %-dir. Boğaza tökülən ən iri çay Apodur.

Boğazda güçlü axınlar baş verir, hansı ki Musson küləkləri nəticəsində yaranır. Şimal hissədə axınların güçü 5,5 km/s, cənubda isə 1,8 km/s təşkil edir[1]. Sahilə yaxın hissələrdə mərcan rifləri geniş yayılmışdır[1].

Boğaz seysmik baxımından aktiv zonada yerləşir. Sonuncu dəfə bu tip təkanlar 2014-ci ilin oktyabrında baş vermişdir. 2006-cı ilin 14 martında 6,4 maqnitudasında zəlzələ baş vermir və bunun nəticəsində sunamı yayanır. Sumaninin nəticəsində 6 yaşayış məntəqəsi ciddi dağıntılara səbəb olur.

Nəqliyyat əhəmiyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Manipa boğazının kifayət qədər dərin olması onun əhəmiyyətini artırır. Bu onun istənilən növ gəmilərin hərəkətinə imkan verir.

İkinci Dünya müharibəsi dönəmində boğazın dərin olması səbəbindən ABŞ və Yapon sualtı qayıqları ərazidən sərbəst üzmüşlər. Bu səbəbdən boğaz bir necə dəniz döyüşünə şahidlik etmişdir. Boğazın suları balıqlarla zəngindir. Ərazidə Tuneç, Sardina və Stavrida kimi balıqlar tutulur. Sahillərində turizm inşah etdirilmişdir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 5 Sailing Directions, 2011
  2. ↑ 1 2 Times Atlas, 1990

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14] }}

  1. ↑ Жюль Верн. "Кругосветные путешествия французских мореплавателей" (ingilis). 2012-06-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 апреля 2011.
  2. ↑ "Португальцы в Индонезии" (ingilis). Тайны веков. 2012-07-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 апреля 2011.
  3. ↑ "USS Redfin (SS-272)" (ingilis). 2012-07-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 апреля 2011.
  4. ↑ Paul Wittmer, compiled from U.S. Submarine Losses World War II. "CISCO (SS-290)" (ingilis). NAVPERS 15,784, 1949 issue. 2012-07-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 апреля 2011.
  5. ↑ Paul Wittmer, compiled from U.S. Submarine Losses World War II. "SHARK 1 (SS-174)" (ingilis). NAVPERS 15,784, 1949 issue. 2012-07-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 апреля 2011.
  6. ↑ "Perikanan" (indoneziya). Pemerintah Kabupaten Buru. 2014-12-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-10.
  7. ↑ Azis Tomia. "Peresmian Resort Waspait" (indoneziya). Pemerintah Kabupaten Buru. 2011-08-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 апреля 2011 года.
  8. ↑ "Transportasi" (indoneziya). Pemerintah Kabupaten Buru. 2011-08-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 апреля 2011.
  9. ↑ "Transportasi Laut" (indoneziya). Pemerintah Kabupaten Buru. 2011-08-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 апреля 2011.
  10. ↑ "President Donates to Earthquake Victims on Buru Island" (indoneziya). 2013-05-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 апреля 2011 года.
  11. ↑ "Three Killed in Indonesian Tsunami" (ingilis). 2011-08-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 апреля 2012 года.
  12. ↑ "President Yudhoyono Visits Quake-Hit Areas On Buru Island" (ingilis). Antara. 2011-08-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 aprel 2012 года.
  13. ↑ A. Gani Ilahude, Arnold L. Gordon. "Thermoclune Stratification within the Indonesian Seas" (PDF) (ingilis). Journal of Geophysical research, vol. 101, no. c5, pages 12,401—12,409, May 15, 1996. April 15, 2016 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 25 noyabr 2014 года.
  14. ↑ Arnold L. Gordon, Amy Field, A. Gani Ilahude. "Thermoclune Stratification within the Flores and Banda Seas" (PDF) (ingilis). Journal of Geophysical research, vol. 99, no. c5, pages 18,235—18,242, September 15, 1994. April 15, 2016 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 25 Noyabr 2014 года.