Maori dili

Maori ya te reo Maori — Avstroneziya dillərinin Şərqi malay-polineziya dilləri qrupuna aid dil. Kuk adaları ilə Yeni Zelandiyada danışılır.1987-ci ildə qəbul edilən Maori dili Qanununa (Māori Language Act) görə Yeni Zelandiyanın iki rəsmi dilindən biridir. Maori dilinin danışanlarının sayı 100–160 min olaraq təxmin edilir.

Maori dili
Orijinal adı Māori
Ölkə Yeni Zelandiya
Rəsmi status Yeni Zelandiya
Tənzimləyən təşkilat Maori dili komissiyası
Danışanların ümumi sayı 100–160 min
Təsnifatı
Kateqoriya Okeaniya dilləri
Avstrotay dilləri[vd]
Avstroneziya dilləri
Malay-Polineziya dilləri
Nuclear Malayo-Polynesian[vd]
Central-Eastern Malayo-Polynesian[vd]
Eastern Malayo-Polynesian[vd]
Oceanic[vd]
Central–Eastern Oceanic[vd]
Central Pacific[vd]
Polynesian[vd]
Nuclear Polynesian[vd]
Eastern Polynesian[vd]
Tahitic[vd]
Maori dili
Yazı latın əlifbası
Dil kodları
QOST 7.75–97 мао 437
ISO 639-1 mi
ISO 639-2 mao (B); mri (T)
ISO 639-3 mri
Dilin strukturlarının dünya atlası mao
Atlas of the World’s Languages in Danger 702
Ethnologue mri
Linguasphere 39-CAQ-a
ABS ASCL 9304
ELCat 3571
IETF mi
Glottolog maor1246
Bu dildə olan Vikipediya
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Şərqi Polineziya bölgəsinin kənarında qalan adalardan biri olan Yeni Zelandiya son məskən edilən (MS 800) Polineziya adalarından biridir. Bu tarixdən bəri Maori dili o biri Polineziya dillərindən müstəqil olaraq inkişaf etdi. Avropalı xristian missionerlər Maori dilini bir yazı dili halına gətirdilər. Maori dilində çap edilmiş ilk əsər 1815-ci ildə nəşr olundu.

Dil bilgisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Maori dili 5 sədalı hərf (hər biri qısa ya da uzun oxuna bilər) və 10 sədasiz hərf (h, k, m, n, ng, p, r, t, w, wh) hərf ehtiva edir.Hecalar tez-tez təkrarlanır.Ümumiyyətlə yoğunluk, qətilik ifadə etmək istəndiyində bu təkrarlamaq müraciət edilər.Ön şəkilçi və son şəkilçilər çox azdır. Adların cəm halları və hərəkət çəkilişləri söz dəyişiklikləriylə göstərilir.