Mark Vayzer

Mark Vayzer (ing. Mark Weiser; 23 iyul 1952[2], Harvi[d], İllinoys – 27 aprel 1999[2]) — informatika dünyasında universal hesablama (ing. ubiquitous computing, ubicomp) sahəsinin əsas qurucularından biri kimi tanınır.[4] Vayzer, 1980-ci illərin sonlarında və 1990-cı illərin əvvəllərində bu sahəyə dair əsas konseptləri irəli sürmüşdür. O, texnologiyanın gələcəyini insanların diqqət mərkəzində olmayan, lakin gündəlik həyatlarına təbii şəkildə inteqrasiya olunmuş bir şəkildə təsəvvür edirdi.[5]

Mark Vayzer
Doğum tarixi 23 iyul 1952(1952-07-23)[2]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 27 aprel 1999(1999-04-27)[2] (46 yaşında)
Elm sahələri informasiya texnologiyaları[1], informatika[d][1]
Elmi dərəcələri
İş yerləri
Təhsili

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mark Vayzer 23 iyul 1952-ci ildə Çikaqoda anadan olmuşdur. Vayzerin həyatı və işləri yalnız texnologiya sahəsində deyil, həm də mədəniyyət və elmi tədqiqatlar baxımından əhəmiyyətli idi. Mark Vayzer, Nyu-Yorkdakı Kolumbiya Universitetində kompüter elmləri üzrə bakalavr dərəcəsi aldı və burada kompüterlərin insan həyatı ilə daha yaxından əlaqəsi barədə düşünməyə başladı. Daha sonra Miçiqan Universitetində doktorluq dərəcəsini tamamladı. Vayzer, tədqiqat mərkəzi olan Xerox PARC-da (ing. Palo Alto Research Center) çalışaraq, universal hesablama konsepsiyasının əsasını qoydu. O, burada müxtəlif cihazların fiziki mühitə inteqrasiya olunaraq istifadəçilərə “görünməz” xidmət etməsi üzərində işləyirdi.[6]

Vəfatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vayzer 1999-cu ildə pankreas xərçəngindən vəfat etdi. O, nisbətən qısa bir ömür yaşasa da, onun ideyaları və tədqiqatları texnologiya sahəsində böyük miras buraxdı. Vayzerin universal hesablama ilə bağlı nəzəriyyələri bugünkü ağıllı şəhərlər, geyilə bilən texnologiyalar və obyektlərin interneti (IoT) kimi sahələrin əsasını qoydu. Mark Vayzerin həyatı və işləri, texnologiyanın insan həyatına təbii şəkildə daxil olmasının və bununla həyat keyfiyyətini artırmasının vacibliyini vurğulayır.[7] Texnologiya dünyasında onun mirası hələ də yaşayır və onun irəli sürdüyü fikirlər gələcəyin texnoloji inkişaflarına istiqamət verməyə davam edir.

Karyerası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mərkəzi Əlmi Tədqiqat Mərkəzi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vayzer, Xerox PARC-da (ing. Palo Alto Research Center) adlı qabaqcıl bir tədqiqat mərkəzində çalışırdı. Burada o, interaktiv hesablama və universal hesablama sahəsində yenilikçi tədqiqatlar aparırdı. Vayzerin ən məşhur fikirlərindən biri, "ən yaxşı texnologiya, görünməz olan texnologiyadır" düşüncəsidir. Bu ideya texnologiyanın istifadəçi təcrübəsini necə artıracağını göstərməklə yanaşı, diqqət dağınıqlığını azaltmağa və istifadəçilərin texnologiyanı təbii olaraq mənimsəməsinə kömək edir.

Ubikomp konsepsiyası və texnologiyaya təsiri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1988-ci ildə Mark Vayzer universal hesablama (ubikomp) ideyasını irəli sürdü. O, texnologiyanın insanların həyatına nəzərə çarpmadan inteqrasiya olacağı bir dünyanı təsəvvür edirdi. Vayzer bu məqsədlə "Pads," "Tabs" və "Boards" kimi prototiplər hazırlayaraq, texnologiyanın müxtəlif ölçülü cihazlarda təbii bir şəkildə işləyə biləcəyini göstərdi.[8] Bu ideyalar müasir dövrdə ağıllı telefonlar, planşetlər, ağıllı evlər və interaktiv ekranlar kimi cihazların əsas ilham mənbəyinə çevrildi. Onun əsas ideyası o idi ki, gələcəyin kompüterləri hər yerdə mövcud olacaq, lakin istifadəçilərin diqqətini cəlb etmədən, “görünməz” şəkildə fəaliyyət göstərəcək. Bu, insanların kompüterləri xüsusi olaraq işə salmaq və onlara fokuslanmaq əvəzinə təbii həyat axarında texnologiya ilə əlaqədə olacağı anlamına gəlirdi. Mark Vayzerin fikirləri, bugünkü ağıllı evlər, geyilə bilən texnologiyalar və ağıllı şəhər konseptlərinin əsasını qoymuşdur.

Şəxsi maraqları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mark Vayzer təkcə bir alim deyil, həm də geniş maraq sahələri olan yaradıcı bir insan idi. O, təbiətə böyük maraq göstərirdi və musiqi ilə də məşğul olurdu. 1990-cı illərdə San-Fransisko körfəzində fəaliyyət göstərən rock qrupunda nağara ifaçısı olaraq çıxış edirdi. Həmçinin onun şeir və fəlsəfəyə olan marağı da universal hesablama ilə bağlı düşüncələrinə dərin təsir etmişdir.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
  2. ↑ 1 2 3 4 Deutsche Nationalbibliothek Record #1033533866 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
  3. ↑ 1 2 https://oac.cdlib.org/findaid/ark:/13030/tf700005jw/.
  4. ↑ Markoff, John. "Mark Weiser, a Leading Computer Visionary, Dies at 46". The New York Times (ingilis). 1999-05-01. ISSN 0362-4331. 2019-04-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-09.
  5. ↑ Weiser, Mark. "Computer Science Challenges for the Next 10 Years". YouTube. Rutgers University. November 1, 1996. 25 November 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 March 2016.
  6. ↑ "The Mark Weiser Award | ACM SIGOPS" (ingilis). 2019-06-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-02.
  7. ↑ "Student Award: Mark D. Weiser Excellence in Computing Scholarship | EECS at UC Berkeley". www2.eecs.berkeley.edu. 2019-05-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-02.
  8. ↑ Weiser, Mark. "Designing Calm Technology". 3 May 2017. 6 March 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 8, 2019.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Tinnell, John. The Philosopher of Palo Alto: Mark Weiser, Xerox PARC, and the Original Internet of Things. Chicago: University of Chicago Press. 2023. ISBN 978-0226757209.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]