Mezereum officinarum

Adi canavargiləsi (lat. Daphne mezereum) — canavargiləsi cinsinə aid bitki növü.

Adi canavargiləsi
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Malvids Dəstə: Əməköməciçiçəklilər Fəsilə: Canavargiləsikimilər Yarımfəsilə: Thymelaeoideae Cins: Canavargiləsi ???: Adi canavargiləsi
Beynəlxalq elmi adı
Daphne mezereum L., 1753[1]
Şəkil axtarışı ITIS   27126 NCBI   66680 EOL   582100

Təbii yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rusiyanın meşə zonasında, Avropanın şimalında, Qərbi Sibirdə, Şimali Qafqazda, Zaqafqaziyada və Dağıstanda rast gəlinir.

Botaniki təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hündürlüyü 1,5 m, möhkəm gövdə və budaqlı, yarpağı tökülən, az budaqlanan koldur. Yarpaqları növbəli,qısa saplaqlı, tünd yaşıl, alt tərəfi göyümtül, kənarları tükcüklü, uzunsov, uzunluğu 3-8 sm, eni 1-2 sm-dir, əks lansetvari, sadə, kənarları bütöv, zoğların uclarında yerləşmişdir. Tumurcuqları növbəli, çoxsaylı, spiral formasında yerləşmiş pulcuqlu, haşiyəlidir, ucda olanların uzunluğu 5–7 mm -dir , yanda olanlar xırdadır. Çiçəkləri ikicinsli, çox vaxt çəhrayı, bəzən ağ və digər çalarlı, ətirli, balvericidir, əsasən keçən ilki tökülən yarpaqların qoltuqlarında, çılpaq zoğlarda dəstələrlə - iki-beş və ya tək oturur. Çiçək yanlığı sadə, dörd bölümlü, diametri 1-1,5 sm-dir, boruvari bitişmiş, ləçəkvari kasayarpaqlardan əmələ gəlmişdir. Çiçək tacı dörd ləçəklidir. Erkəkcikləri 8 ədəd oturaqdır. Erkən yazda çiçəkləyir (aprel-mayın əvvəlində). Meyvəsi parlaq qırmızı, oval, sulu, şarşəkilli, parlaq toxumları olan çəyirdəkdir. Çəyirdəyi tünd qonur, parlaq, oval, enli, uzunluğu 5–6 mm-dir. İyulun axırlarıavqustun əvvəlləri meyvə verir.

Ekologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tünd iynəyarpaqlı və qarışıq meşələrdə, bəzən enliyarpaqlı meşələrdə bitir. Cənub rayonlarda dağların subalp zolağında rast gəlinir. Yüngül işıqlanmaşəraitində yaxşı böyüyür və budaqlanır. Mülayim iqlimli zonalardayayılmışdır.

Azərbaycanda yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Böyük Qafqazın (Quba) şərqində və qərbində, Kiçik Qafqazın şimalında və mərkəzində geniş rast gəlinir.

İstifadəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bitkinin bütün hissələrində, xüsusilə meyvələrində zəhərli şirə vardır.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Tofiq Məmmədov, “Azərbaycan dendroflorasi” V cild, Baki, “Elm”, 2019, 370 səh.

Sinonimləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Daphne albiflora J.W.Wolf
• Daphne florida Salisb.
• Daphne houtteana Lindl. & Paxton
• Daphne lateriflora Raf.
• Daphne liottardi Vill.
• Mezereum officinarum C.A.Mey.
• Thymelaea mezereum (L.) Scop.
• Thymelaea praecox Gilib.

1. ↑ Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 356.