Milli azlıq

Milli azlıq və ya etnik azlıq — hansısa bir dövlətin ərazisində yaşayaraq onun vətəndaşı olan, ancaq köklü xalqa mənsub olmayan və özünü milli icma hesab edən etnik qrup.[1]

Hüquqi tərifi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hələ 1935-ci ildə, Beynəlxalq Ədalət Daimi Məhkəməsi, Albaniyada azlıq məktəbləri məsələsində “azlıqların mövcudluğu qanun deyil, həqiqət məsələsidir”.[2]

Milli azlığın mahiyyətinin qeyri-müəyyən göstəricisi 1990-cı il ATƏM Kopenhagen Sənədinin 32-ci bəndində yer alır [3] — "Bir insanın milli azlığa mənsub olması onun şəxsi seçiminin mövzusudur." İlk ATƏM / ATƏT-in Milli Azlıqlar üzrə Komissarı Maks van der Stul konsepsiyanı belə izah etdi: “Mən sizə özümün [tərifimi] təklif etməyəcəyəm. Bununla birlikdə qeyd etmək istərdim ki, azlığın varlığı təriflə deyil, həqiqət məsələsidir. (...) Görəndə azlığı tanıdığımı söyləməyə cəsarət edirəm. Birincisi, azlıq əksəriyyətdən dil, etnik və ya mədəni xüsusiyyətləri ilə seçilən bir qrupdur. İkincisi, azlıq bir qayda olaraq yalnız öz kimliyini qorumağa çalışan, həm də bu kimliyə daha güclü bir ifadə verməyə çalışan bir qrupdur.[4]"

Rusiya Federasiyası

Rusiya Federasiyasının beynəlxalq sənədləri və qanunvericiliyi, milli azlığın tərifini ehtiva etmir [5], baxmayaraq ki, həm insan hüquqlarının qorunması ilə bağlı beynəlxalq sənədlərdə, həm də Sənəddə qeyd olunur. Beynəlxalq Mülki və Siyasi Hüquqlar Qanununun 27-ci maddəsi və Rusiya Konstitusiyasında (Maddələr 71, 72 — maraqlıdır ki, onlarda milli azlıqların hüquqlarının qorunması həm federasiya yurisdiksiyasına, həm də ortaq yurisdiksiyaya aiddir) federasiya və onun subyektlərinin).

Ukrayna

Ukrayna qanunvericiliyi milli azlıqlar olaraq “milliyyətcə Ukraynalı olmayan, öz aralarında milli kimlik və toplum hisslərini nümayiş etdirən Ukrayna vətəndaşları qrupları.”[6]

Estoniya

Estoniya Mədəniyyət Muxtariyyəti Qanunu, milli azlığı “Estoniyada yaşayan, Estoniya ilə uzunmüddətli, möhkəm və daimi əlaqələri olan, etnik mənsubiyyəti, mədəni kimliyi, dini və ya dili ilə Estonlardan fərqli olan Estoniya vətəndaşları ortaq kimlik üçün əsas rolunu oynayan mədəni ənənələrini, dinlərini və ya dillərini birlikdə qorumaq.”[7]

Latviya

Latviya, Milli Azlıqların Qoruma Çərçivə Konvensiyasının təsdiqlənməsindən sonra, milli azlıqlar kimi tanınan “Latviyadan mədəniyyətinə, dininə və dilinə görə fərqli olan Latviya vətəndaşları, ənənəvi olaraq Latviyada nəsillər boyu yaşamışlar və özlərini Latviya dövlətinə və cəmiyyətinə aiddirlər, mədəniyyətinizi, dininizi və ya dilinizi qorumaq və inkişaf etdirmək istəyirlər.”[8]

Moldova

Moldova qanunlarında deyilir ki, “milli azlıqlara mənsub olan insanlar Moldova Respublikasının ərazisində daimi yaşayan, onun vətəndaşı olan, onları etnik, mədəni, dil və dini xüsusiyyətlərə malik olan, onları xalqın əksəriyyətindən fərqləndirən insanlar kimi başa düşülür. Moldova əhalisi və özlərini fərqli bir təbiətə sahib insanlar etnik mənşəli kimi tanıyan.[9]"

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Тематический каталог для тренеров и преподавателей по правам человека". 2002-12-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2002-12-01.
  2. ↑ Документ Копенгагенского совещания Конференции по человеческому измерению СБСЕ
  3. ↑ Troebst S. THE COUNCIL OF EUROPE’S FRAMEWORK CONVENTION FOR THE PROTECTION OF NATIONAL MINORITIES REVISITED Arxivləşdirilib 2008-06-09 at the Wayback Machine Speaking about rights, 1999 Vol. XIV. См. также: данное решение Arxivləşdirilib 2008-02-29 at the Wayback Machine
  4. ↑ "High Commissioner on National Minorities — About — Mandate — Definition of a national minority". 2008-05-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-15.
  5. ↑ Дубровин Ю. В. Проблема правового регулирования и защиты прав национальных меньшинств в Российской Федерации Arxivləşdirilib 2008-02-16 at the Wayback Machine
  6. ↑ "Закон України Про національні меншини в Україні". 2021-07-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-15.
  7. ↑ Полищук В. Очень рамочная конвенция: пример Эстонии Arxivləşdirilib 2008-09-24 at the Wayback Machine
  8. ↑ "Рамочная конвенция о защите национальных меньшинств и закон ЛР о ней". 2008-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-01-28.
  9. ↑ "Государственная политика по защите прав национальных меньшинств". 2008-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-01-25.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Юрьев С. С. Аннотация, предисловие, оглавление // Правовой статус национальных меньшинств (теоретико-правовые аспекты). УРСС, 2000.
  • Boden M. Nationalitäten, Minderheiten und ethnische Konflikte in Europa. München: Olzog Verlag, 1993. ISBN 3-7892-8640-0.
  • Maninger S. Ethnische Konflikte entlang der Entwicklungsperipherie. // Ordo Inter Nationes 6, Juni 1998, Institut für internationale Politik und Völkerrecht, München
  • The Rights of Minorities in Europe / Ed. M. Weller. — Oxford: 2005
  • Thornberry P. International Law and the Rights of Minorities. — Oxford: Clarendon Press, 1994