Minavər İbrahimova

Minavər İbrahimova (tam adı: Minavər Cəfər qızı İbrahimova) — Azərbaycan alimi, AMEA akad. Yusif Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun "Monomerlər, oliqomerlər və kataliz" şöbəsinin müdiri, kimya üzrə elmlər doktoru, professor.^[1]

Minavər İbrahimova
Minavər Cəfər qızı İbrahimova
Doğum tarixi	5 may 1946 (78 yaş)
Doğum yeri	Xucbala, Quba rayonu, Azərbaycan SSR, SSRİ
Vətəndaşlığı	SSRİ→ Azərbaycan
Milliyyəti	azərbaycanlı
Elm sahəsi	kimya
Elmi dərəcəsi	kimya üzrə elmlər doktoru
Elmi adı	professor
İş yerləri	AMEA, Y.H.Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu
Təhsili	S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universiteti
Mükafatları

İbrahimova Minavər Cəfər qızı 5 may 1946-cı ildə Quba rayonunun Xucbala kəndində qulluqçu ailəsində anadan olmuşdur. 1961-ci ildə Quba şəhər 2 saylı orta məktəbi bitirmiş və həmin il S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin kimya fakültəsinə daxil olmuşdur. 1966-cı ildə kimyaçı, kimya müəllimi ixtisasına yiyələnmişdir. Universiteti bitirdikdən sonra Elmi-tədqiqat Bağçılıq, üzümçülük və subtropik bitkilər institutunda (Quba şəhəri) kiçik elmi işçi vəzifəsində əmək fəaliyyətinə başlamış, 1970-ci ildə Azərbaycan EA Neft-Kimya Prosesləri İnstitutuna əyani aspiranturaya daxil olmuşdur. 1974-cü ildən etibarən NKPİ-də baş laborant, kiçik elmi işçi, böyük elmi işçi və aparıcı elmi işçi, 2002-ci ildən "Funksional oliqomerlər" laboratoriya rəhbəri vəzifələrində çalışmışdır. Hal–hazırda "Monomerlər, oliqomerlər və kataliz" şöbəsinin müdiridir.^[2]

Rəhbərliyi və bilavasitə iştirakı ilə aparilmiş kompleks tədqiqatlar nəticəsində propilen oksidi, C₅-fraksiyasının tərkibində olan doymamış karbohidrogenlər əsasında alınan ikiəsaslı turşu anhidridləri, metakril turşusunun qlisidil efiri, stirol və butadien əsasında tərkibi, struktur quruluşu, molekul çəkisi, funksional qrupların təbiəti və miqdarı tənzimlənə bilən yeni, reaksiyayaqabil birgə oliqomerlərin sintezinin elmi əsasları işlənib hazırlanmışdır. Belə birgə oliqomerlərin yüksək reaksiyayaqabilliklə yanaşı möhkəmlik, adqeziya, dəyişən temperatur şəraitinə, atmosferə, işığa və istiliyə davamlılıq göstəriciləri ilə xarakterizə olunduqları bu birgə oliqomerlərin kompozisiya materiallarının alınmasında bağlayıcı komponent, polimer materialları üçün modifikator kimi səmərəli tətbiq sahələri müəyyən edilmişdir.^[3]

Neftin katalitik krekinqi prosesində alınan, zəngin karbohidrogen tərkibinə malik yüngül qazoyl fraksiyası əsasında izolyasiya materialı, iondəyişdirici tərkiblər və penoplastlar kimi geniş tətbiq tapmış fenoformalitlərin və tərkibində mineral doldurucu saxlayan termiki stabilliklə fərqlənən kompozit tərkiblərin birmərhələli üsulla sintezi şəraiti işlənib hazırlanmışdır. Alınan fenoformalit qatranının yüksək gərginlikli sahələrdə izolyasiya materialı kimi işlədilməsinin prespektiv olduğu göstərilmişdir.

Ekoloji zərərsiz, sadə, iqtisadi baxımdan səmərəli istehsal və emal texnologiyaları yaratmağa imkan verən, katalitik komponent, katalitik sistem və həlledici kimi istifadə oluna bilən ion mayelərinin sintezi, onların iştirakında sintetik polialfaolefin baza yağlarının alınması və seçici həlledici kimi istifadə etməklə neft fraksiyalarının təmizlənməsi sahəsində tədqiqatlar aparılmışdır.

Ion maye katalitik sistemlər iştirakında sintez edilmiş polialfaolefin yağ fraksiyaları kifayət qədər yüksək özlüluk, özlülük indeksi, aşağı doymamışlıq və donma temperaturu, oksidləşməyə qarşı stabillik və aşağı buxarlanma göstəriciləri ilə xarakterizə olunurlar. Sintez olunmuş polialfaolefin yağ fraksiyaları və müxtəlif özlülüklü mineral yağları əsasında yüksək özlülüklü yarımsintetik baza motor yağlarının və sənaye yağlarının alınmasının mümkünlüyü müəyyən edilmişdir.

Neft fraksiyalarının, o cümlədən müxtəlif yağ və yanacaq fraksiyalarının aromatik karbohidrogenlərdən, kükürdlü və qatran birləşmələrdən təmizlənməsində sintez edilmiş neytral xarakterli ion maye tərkiblərin seçici həlledici kimi tətbiqi sahəsində aparılmış tədqiqatlar nəticəsində onların ekstragent kimi istifadəsinin iqdisadi baxımdan səmərəli və ekoloji baximdan perspektiv olduğu göstərilmişdir. Alınmış nəticələrə əsaslanaraq bu prosesin sənaye miqyasında tətbiqinə tövsiyələr verilmiş, təcrübə sənaye zavodunda transformator yağ distillatının ion-maye tərkiblə seçici tənzimlənməsi həyata keçirilmişdir.

Bundan əlavə yüksək molekullu birləşmələr kimyasının perspektiv istiqamətlərindən biri olan, struktur quruluşu, molekul kütlə paylanması tənzimlənmiş, yüksək fiziki-mexaniki göstəriciləri, istismar xassələri ilə fərqlənən polimer və birgəpolimerlərin "canlı" radikal mexanizmi ilə sintezi sahəsində tədqiqatlar aparılaraq stabil sərbəst radikal −4-karboksiamid, 2,2,5,5-tetrametilpirrolin-1 oksil iştirakında stirolun radikal polimerləşməsi və metakril turşusunun bəzi efirləri ilə tənzimlənən mexanizmlə birgəpolimerləşməsi reaksiyaları tədqiq olunmuş və aşağı polidisperslik göstəricisi ilə xarakterizə olunan polimer məhsulların, o cümlədən blok birgəpolimerlərin alınma şəraiti müəyyən edilmişdir.

Stirolun butoksimetakrilatla tənzimlənən radikal mexanizmi ilə birgə polimerləşməsi ilə sintez edilmiş polimer və blokpolimerlər əsasında metal kompozitlər alınmış və sintetik yağlara aşqar kimi və Bakı neftlərinin naften – parafin karbohidrogenləri qarışığının oksidləşməsi prosesində katalitik sistem kimi tətbiqə yararlı olduğu müəyyən edilmişdir.

Katalitik krekinq prosesində alınan qazoyl fraksiyası əsasında superplastifikatorun alınması sahəsində tədqiqatlar davam etdirilərək təcrübə sənaye zavodunda superplastifikatorun toz halında alınması prosesi həyata keçirilmişdir.

Neft kimyası və yüksək molekullu birləşmələr sahəsində işlər aparılır.

1. Yeni müxtəlif tərkib polifunksional monomerləri, onlar əsaında oliqomer, polimer və birgə-polimer məhsullarının sintez şəraiti işlənib hazırlanmış, tətbiq sahələri müəyyən edilmişdir.
2. Neft fraksiyalarının ion maye tərkib ekstragentlə ekoloji zərərsiz iqtisadi səmərəli təmizlənmə üsulu təklif edilmişdir.
3. Aromatik karbohidrogenlərlə zəngin qazoyl fleqma əsasında superplastifikatorun alınmasının perspektivliyi dəqiqləşdirilmişdir.
4. Rəhbərliyi altında 4 kimya üzrə fəlsəfə doktoru müdafiə etmiş, 1 nəfərin işi hazırdır, 4 aspirant isə tədqiqat işləri aparır.

• Elmi fəaliyyətinə görə 1985-ci ildə – "Ümumittifaq D. İ. Mendeleyev adına Kimya cəmiyyəti Azərbaycan idarəsinin rəyasət heyətinin diplomuna [Sintetik kley (kraxmalın əvəzedicisi) və onun əsasında gips karton məmulatlarının alınması sahəsində aparılan tədqiqatlara görə; 19.12.19.85 np. № 10] layiq görülmüşdür.
• 2009-cu ildə-"Tərəqqi medalı" ilə təltif olunmuşdur.

• NKPİ Elmi Şuranın üzvü;
• NKPİ-nin nəzdində fəaliyyət göstərən "Neftkimyası", "Kimya texnologiyası və mühəndisliyi", "Neft-qaz-daş kömür emalı və texnologiyası", "Qaz emalı proseslərinin kimyası və texnologiyası" ixtisasları üzrə elmlər doktoru və fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiyaların müdafiəsi üzrə D 01.031 Dissertasiya Şurasının elmi katibi;
• "Neft kimyası və neft emalı prosesləri" jurnalının redaksiya heyətinin üzvü.

Tədqiqat işlərinin nəticələri 250-dan çox elmi əsərdə dərc olunmuşdur. Onlardan 2 Azərbaycan patenti alınmış, 3 Azərbaycan patentinə və 1 Avropa patentinə müsbət rəy (İddia sənədi) alınmışdır. Dərc edilən məqalələr "Neft kimyası", "Нефтехимия и Нефтепереработка", "Мир Нефтепродуктов", "Химия в интересах устойчивого развития", "Neft kimyası və Neft emalı prosesləri", "Azərbaycan Kimya Jurnalı", "AMEA Məruzələri" jurnalında və s. çap olunmuşlar.

1. Ибрагимова М.Д ., Самедова Ф.И.,Гасанова Р.З., Азмамедов Н.Г., Эйвазов Э.З. Синтез олигооктеновых и олигодеценовых масел в присутствии хлоралюминатных ионных жидкостей // Нефтехимия 2007,№ 1, Т. 47, c. 64–67
2. Ибрагимова М.Д., Азизов А.Г., Гаджиева Т.А. и др. Синтез олигомеров и соолигомеров регулируемой молекулярной массы и структуры методами радикальной и ионно-жидкостной олигомеризации // Доклады НАНА, 2009, № 6, с.70–78
3. Ибрагимова М.Д., Азизов А.Г., Самедова Ф.И., Мамедов.Р.Б. Ионные жидкости в процессах экстракции нефтяных фракций // Нефтепереработка и Нефтехимия, 2010, № 11, с. 26–29
4. Azizov A. H., Aliyeva R. V., Kalbaliyeva E. S, Ibrhimova M. C. Selective synthesis and mechanism of formation of oligoalkylnapthenic oils by oligocyclization of hexane in the presence of ionic-liquid catalysts. // Journal of Applied Catalysis A: General 375(2010), p. 70–77.
5. Ибрагимова М.Д., Азизов А.Г., Самедова Ф.И., Нагиев В.А., Мамедов Р.Б. Перспективность применения ионных жидкостей в процессах селективной очистки нефтяных фракций. Перспективные направления исследований в области нефтепереработки и нефтехимии (Сборник обзорных статей ИНХП НАНА) Баку" Элм", 2013, 462 °C. c.86–121
6. Ибрагимова М.Д., Азизов А.Г., Мамедова П.Ш., Ибрагимова Т.А., Юсифзаде Ф.Ю., Дадашева С.Д. Исследование Cu содержащих композитов на основе сополимеров стирола с бутоксиметилметакрилатом регулируемой структуры в качестве антимикробных присадок к синтетическим маслам. // Мир нефтепродуктов. Вестник нефтяных компаний. 2014, № 2, c.22–24
7. Ш.С.Везиров, Ибрагимова М.Д., Р.В.Алиева, Ш.Р.Багирова. Синтез реакционноспособных олигоэфиров соолигомеризацией окиси пропилена с ангидридами дикарбоновых кислот // Лакокрасочные материалы, 1994, № 9–10, с. 3–5.
8. Ш.С.Везиров, Ибрагимова М.Д., Р.В.Алиева. Модификация свойств полистирола ненасыщенными олигоэфирами // Пластмассы, 1999, № 5, с.14–15.
9. Ибрагимова М.Д. Роль глицидилового эфира метакриловой кислоты в синтезе реакционноспособных соолигомеров // Нефтехимия, 2000, № 4, с.315–320.
10. К.И. Садыхов, Ибрагимова М.Д., А.Н. Агаев, А.Г.Азизов и др. Щелочные сульфонатные присадки на основе олигоалкилбензолов // Нефтепереработка и нефтехимия № 5, 2006, С.28.
11. Ибрагимова М.Д., А.Г. Азизов, Л.И. Алиева. Биоразлогаемые полимерные материалы на природной основе // Процессы нефтехимии и нефтепереработки, 2011, № 12,2(46), С. 100–114.
12. İbrahimova M. C., F. İ. Səmədova, R. B. Məmmədov. Günəşli neftinin yağ fraksiyalarının ion mayesi ilə təmizlənməsindən alınan rafinatların karbohidrogen qrup tərkiblərinin tədqiqi // AMEA Məruzələri 2012, № 2, s.29–33.

1. Üzvi kimya terminləri", Metodik vəsait, Bakı: "Elm"nəşriyyatı 2013, s.157.
2. "Monomerlərin kimyası və texnologiyası", dərs vəsaiti, 2014, Bakı "Elm", 480 s.