Nansen çökəkliyi
Nansen çökəkliyi — Şimal Buzlu okeanın daxilində, Qekkel silsiləsi ilə Şpitsbergen-Şimaltorpağı materik yamacı arasında yerləşən okean çökəklliyi.[1]
| Nansen çökəkliyi | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Dərinliyi | 3975 m |
| Yerləşməsi | |
| 80°30′ şm. e. 65°00′ q. u.HGYO | |
| Akvatoriya | Şimal Buzlu okeanı |
| Ölkə | |
|
|
|
Çökəkliyin orta dərinliyi 3430 m, maksimal dərinliyi isə 3975 metrdir. Çökəkliyin qərbində dərinliyi 5449 metr olan Litke sualtı dərəsi yerləşir.
Çökəklik öz adını Norveç qütb araşdırmaçısı Frityof Nansenin adından almışdır.
Əhəmiyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]İqlim araşdırmaları
[redaktə | mənbəni redaktə et]Nansen çökəkliyi, Arktik Okeanının su kütlələrinin dinamikasını və buz örtüyünün dəyişmələrini öyrənmək üçün mühüm tədqiqat sahəsidir. Bu region qlobal istiləşmə nəticəsində buzların əriməsi və onun okean cərəyanlarına təsiri baxımından tədqiq edilir.[2][3]
Ekosistemlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Çökəklik dərin su mühitlərinə xas olan spesifik dəniz canlılarına ev sahibliyi edir. Lakin sərt şərait və az qida mövcudluğu səbəbindən həyat məhduddur.
Mineral resurslar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Arktika bölgəsində təbii ehtiyatların, xüsusilə də neft və qazın aşkarlanması Nansen çökəkliyi və ətraf ərazilərin geoloji araşdırılmasını aktuallaşdırıb.[4]
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Nansen çökəkliyi adını məşhur Norveçli qütb tədqiqatçısı Fridtjof Nansen (1861–1930) şərəfinə alıb. Nansen, Arktika bölgələrinin tədqiqində əhəmiyyətli rol oynayan alim və kəşfiyyatçı olub. Onun elmi ekspedisiyaları Arktika buzlu ərazilərinin dərinlikləri və xüsusiyyətləri haqqında ilk ətraflı məlumatları ortaya çıxarmışdır.[5]
Elmi tədqiqatlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Çökəkliyin tədqiqi üçün müasir dövrdə sualtı tədqiqat gəmiləri və robotlar istifadə olunur. Tədqiqatçılar suyun duzluluğunu, temperaturunu və okean dibindəki çöküntüləri öyrənirlər. Bu tədqiqatlar qlobal iqlim dəyişikliyi ilə bağlı modellərin daha dəqiq hazırlanmasına yardım edir.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Nordenskjöld, Otto; Ludwig Mecking; Ernst Antevs; Wolfgang Louis Gottfried Joerg; Marion Hale. The Geography of the Polar Regions. American Geographical Society. 1928. 126.
- ↑ "International Bathymetric Chart of the Arctic Ocean". NOAA. 2024-09-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-24.
- ↑ Jakobsson, Martin; Mayer, Larry; Coakley, Bernard; Dowdeswell, Julian A.; Forbes, Steve; Fridman, Boris; Hodnesdal, Hanne; Noormets, Riko; Pedersen, Richard; Rebesco, Michele; Schenke, Hans Werner; Zarayskaya, Yulia; Accettella, Daniela; Armstrong, Andrew; Anderson, Robert M.; Bienhoff, Paul; Camerlenghi, Angelo; Church, Ian; Edwards, Margo; Gardner, James V.; Hall, John K.; Hell, Benjamin; Hestvik, Ole; Kristoffersen, Yngve; Marcussen, Christian; Mohammad, Rezwan; Mosher, David; Nghiem, Son V.; Pedrosa, Maria Teresa; Travaglini, Paola G.; Weatherall, Pauline. "The International Bathymetric Chart of the Arctic Ocean (IBCAO) Version 3.0". Geophysical Research Letters. 39 (12). 29 June 2012: n/a. Bibcode:2012GeoRL..3912609J. doi:10.1029/2012GL052219. hdl:2445/175672. 19 February 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 November 2024.
- ↑ "Arctic Ocean". CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. 2022-12-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-07-28.
- ↑ "Towering Mountains". Canada's Aquatic Environments. CyberNatural Software, University of Guelph. 2011-06-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-07-28.