Şimal Buzlu okean


Şimal Buzlu okean — Şimal yarımkürəsində, əsasən Arktika zonasında yerləşən okean. Rusiya Federasiyası, Amerika Birləşmiş Ştatları, Skandinaviya yarımadası ölkələri, Kanada, həmçinin İslandiya və Qrenlandiya adaları vasitəsilə digər okeanlardan ayrılır. Dünyada sahəcə ən kiçik okeandır — 13 000 000 km².

Şimal Buzlu okean
Koordinatlar 90° şm. e. 0° ş. u.HGYO
Etmologiyası şimal
Hissəsidir Atlantik okeanı, Dünya okeanı[1]
Səthinin sahəsi
  • 14.056.000 ± 1 km²
Maksimum dərinliyi 5.550 m[2], 1.038 m[3]
Su həcmi 18.750.000 km³
[[Fayl:|280px|Şimal Buzlu okean xəritədə]]
Şimal Buzlu okean
Şimal Buzlu okean
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Okeanlar
Dünya okeanı

Şimal Buzlu okeanında bir çox adalar vardır: Novaya Zemlya, Şimal Torpağı, Qrenlandiya, Vrangel, Novosibirsk, Kanada-Arktika arxipelaqı. Dünyanın ən böyük adası olan Qrenlandiya adası da bu okeanda yerləşir. Okeanın bir çox boğazları vadır ki, onlara misal kimi Avstriya boğazı, Matoçkin Şar boğazı, Smit boğazı, Qdansk boğazı, Robeson boğazı, Kennedi boğazı, Parri boğazı, Danimark boğazı, Forlandsundet boğazı,Şahzadə Regent boğazı, Taymır boğazı, Friman boğazı, Lonq boğazı, Sterleqov boğazı, Disko boğazı (körfəz), Franklin boğazı, Qırmızı Ordu boğazı, Kara darvazası (boğaz), Stur-ford boğazı, Şərq boğazı (Şərqi Sibir dənizi), Dis boğazı, Şimal boğazı (Şərqi Sibir dənizi), Yaqorski Şar boğazı, Şokalski boğazı, Fram boğazı, Fram (boğaz), Kuroçkin boğazı, Dmitri Laptev boğazı, Kiçik Caun boğazı, Kostin Şar boğazı, Vilkiç boğazı, Pomorski boğazı, Fari və Hekla boğazı, Eterikan boğazı, Hinlopen boğazı, Cons boğazı, Yevqenov boğazı, Uels Şahzadəsi (boğaz), Malıgin boğazı, Sannikov boğazı, Kildinski boğazı, Şimal boğazı (Laptevlər dənizi), Blaqoveşenski boğazı, Pevek boğazı, Radzeevski boğazı, Zaya boğazı, Kolıma boğazı, Yeddiada Reydi boğazı, Dolfin və Yunion boğazı, Hudzon boğazı, Mak-Klinton boğazı, Ağ dənizinin boğazı, Simpson boğazı və s. göstərmək olar. Şimal Buzlu okean ən şirin okean hesab olunur. Okeanın akvatoriyasında bir sıra dənizlər vardır: Linkoln dənizi, Bofort dənizi, Baffin dənizi, Şərqi Sibir dənizi, Vandel dənizi, Şahzadə Qustav-Adolf dənizi, Norveç dənizi, Barens dənizi

Etimologiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Okean müstəqil okean kimi 1650-ci ildə coğrafiyaşünas Varenius tərəfindən Hyperborean Ocean - “Həddindən artıq şimalda okean” (qədim yunan Βορέας - şimal küləyinin mifik tanrısı və ya başqa sözlə Şimal, qədim yunan ὑπερ -) adı ilə müstəqil okean kimi müəyyən edilmişdir. bir şeyin artıqlığını göstərən prefiks). O dövrün xarici mənbələri də adlardan istifadə edirdilər: Oceanus Septentriionalis - “Şimali Okean” (Latın Septentrio - şimal), Oceanus Scythicus - “İskit Okeanı” (Latın Scythae - Skiflər), Oceanes Tartaricus - (“Tərt Okeanı”)[4], Μare Glaciale - "Arktika dənizi" (lat. Buzlaqlar - buz). Rus Torpaqlarının Ölümü Nağılında Şimal Buzlu Okeanı "Nəfəs alma dənizi" adlanır. Novqorod arxiyepiskopu Vasilinin Tver yepiskopu Teodora göndərdiyi mesajda Şimal Buzlu okeanı Nəfəs alma dənizi də adlandırırlar: “Mənim bir çox övladlarım, Novqorod sakinləri bunu Nəfəs alma dənizində gördülər: heç vaxt yatmayan qurd və qıcırtı. dişləri və ildırım çayı Morq və o su yeraltı dünyaya daxil olur və gün ərzində 3 dəfə yenidən çıxır"[5].

İstinad

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. "Antoine (1646-1715) Auteur du texte Galland"https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5470771c/f35.item.zoom
  2. "Н. А. Макаров" https://www.booksite.ru/fulltext/mak/arov/1.htm
 Dəniz və ya okean ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
  1. ↑ https://www.marineregions.org/gazetteer.php?p=details&id=1906.
  2. ↑ Five Deeps Expedition is complete after historic dive to the bottom of theArctic Ocean.
  3. ↑ https://www.marianatrench.com/mariana_trench-oceanography.htm.
  4. ↑ "Antoine (1646-1715) Auteur du texte Galland". 2023-06-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-31.
  5. ↑ "Н. А. Макаров". 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-31.