Nasizm rejiminin qurbanları üçün ikitərəfli kompensasiya sazişləri (alm. Globalabkommen) — Nasizm rejiminin təqibinə məruz qalmış şəxslərə kompensasiya ödənilməsi məqsədilə 1959-1964-cü illərdə Qərbi Almaniya (indiki Almaniya Federativ Respublikası) ilə on iki Qərbi Avropa ölkəsi (Avstriya, Belçika, Danimarka, Fransa, Yunanıstan, İtaliya, Lüksemburq, Niderland, Norveç, İsveç, İsveçrə və Birləşmiş Krallıq) arasında bağlanmış sazişlər toplusu. İkitərəfli sazişlərlə Almaniya hər hansı hüquqi öhdəlik olmadan, könüllü şəkildə[1][2] ümumilikdə 876 milyon alman markı ödəyəcəyini müəyyən etmişdir.
| Nasizm rejiminin qurbanları üçün ikitərəfli kompensasiya sazişləri | |
|---|---|
| alm. Globalabkommen | |
| İmzalanma tarixi | 1959-1964 |
| İmzalayanlar |
Almaniya Federativ Respublikası Avstriya Belçika Danimarka Fransa Yunanıstan İtaliya Lüksemburq Niderland Norveç İsveç İsveçrə və Birləşmiş Krallıq |
| Məqsədi | Nasizm rejiminin təqibinə məruz qalmış şəxslərə kompensasiya ödənilməsi |
Soyuq müharibə dövründə hökm sürən siyasi vəziyyətə görə, Nasizm rejiminin işğalından əziyyət çəkmiş heç bir Şərqi Avropa dövləti ilə bu cür müqavilələr bağlanmamışdır. Özünü Alman Reyxinin varisi hesab etməyən Şərqi Almaniya isə bu ikitərəfli sazişlərin heç birində iştirak etməsə də, 1980-ci illərdə Avstriya, Finlandiya və İsveçlə barışıq sazişləri bağlamışdır.[1][2]
Almaniya aşağıdakı dövlətlərlə müqavilələr bağlamışdır:[1][2]
| Dövlət | İl | Kompensasiya (alman markı ilə) |
|---|---|---|
| Avstriya | 1961 | 95 milyon |
| Belçika | 1960 | 80 milyon |
| Danimarka | 1959 | 16 milyon |
| Fransa | 1960 | 400 milyon |
| Yunanıstan | 1960 | 116 milyon |
| İtaliya | 1961 | 40 milyon |
| Lüksemburq | 1959 | 18 milyon |
| Niderland | 1960 | 125 milyon |
| Norveç | 1959 | 60 milyon |
| İsveç | 1964 | 1 milyon |
| İsveçrə | 1961 | 10 milyon |
| Böyük Britaniya | 1964 | 11 milyon |
Bu sazişlərə görə Almaniya sonrakı məhkəmə işlərində müharibə cinayətinin qurbanları və onların ailə üzvləri tərəfindən irəli sürülən növbəti kompensasiya iddialarına münasibətdə hər hansı maddi məsuliyyətini inkar etmişdi.[3] Bununla yanaşı, Almaniya müharibə cinayətkarlarının İtaliya kimi ölkələrə ekstradisiya edilməsi ilə bağlı qanuni öhdəliyini aradan qaldırdı.[4] İtaliya məhkəmələrinin Almaniya hökumətinin üzərinə kompensasiya ödəmək öhdəliyini qoyan çoxsaylı təkrarlanan qərarlarından sonra, Almaniya immunitet tələbi ilə işi Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinə təqdim etmişdi. 2012-ci ildə Məhkəmə Almaniyanın lehinə qərar vermişdi.
1990-cı ildə birləşmiş Almaniya oxşar məzmunda sazişi ABŞ dövləti ilə də bağlamışdı.[5]