Natrium peroksid

Natrium peroksid - Na₂ O₂ formullu qeyri-üzvi birləşmədir. Bu sarımtıl birləşmə artıq oksigenlə alovlanan natriumun birləşməsidir. Güclü bir əsasi birləşmədir. Bu metal peroksidin də daxil olması ilə bir neçə hidrat və peroksidrat da mövcuddur: Na₂O₂•2H₂O₂•4H₂O, Na₂O₂•2H₂O, Na₂O₂•2H₂O₂, və Na₂O₂•8H₂O. Hazırlanması sadə olan oktahidrat susuz birləşmədən fərqli olaraq ağ rəngdədir.

Natrium peroksid
Ümumi
Ənənəvi adı	Natrium peroksid
Kimyəvi formulu	Na₂O₂[1]
Molyar kütlə	77.98 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq	2.805 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi	460 °C (860 °F; 733 K) °S
Qaynama nöqtəsi	657 °C (1,215 °F; 930 K) °S
Kimyəvi xassələri
Suda həllolma	turşuda həll olur etanol ilə reaksiyaya daxil olur q/100 ml
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm.	1313-60-6
PubChem	14803
RTECS	WD3450000
BMT nömrəsi	1504
ChemSpider	14119

Natrium peroksid altıbucaqlı simmetriya ilə kristallaşır. 512 °C-də qızdırıldıqda altıbucaqlı forma naməlum simmetriya fazasına keçid edir. 657 °C qaynama nöqtəsindən yüksək qızdırıldıqda, birləşmə Na₂O-ya ayrılır və sərbəst O₂ ayrılır.

• 2 Na₂O₂ → 2 Na₂O + O₂

Oktahidrat natrium hidroksidin hidrogen peroksidlə reaksiyası ilə istehsal olunur. Natrium peroksid, natrium metalının oksigenlə 130-200 °C-də reaksiyaya daxil olması ilə geniş miqyasda alına bilər ki, bu da ayrı bir mərhələdə oksigenin alınmasında istifadə olunan natrium oksidin alınmasında istifadə olunur:

• 4 Na + O₂ → 2 Na₂O
• 2 Na₂O + O₂ → 2 Na₂O₂

Ozon qazının bir platin və ya palladium borusunun içərisindəki qatı natrium yodid üzərindən keçməsi ilə də istehsal edilə bilər. Ozon natriumu oksidləşdirərək natrium peroksid əmələ gətirir. Yod yumşaq isitmə ilə sublimasiya edilə bilər. Platin və ya palladium reaksiyada katalizator kimi iştirak edir və natrium peroksidin hücumuna məruz qalmır.

Natrium peroksidin hidrolizə uğraması ilə natrium hidroksid və hidrogen peroksid alınır.

• Na₂O₂ + 2 H₂O → 2 NaOH + H₂O₂

Natrium peroksid, kağız və parça istehsalı, ağac kütləsini ağartmaq üçün istifadə edilir. Hal-hazırda əsasən ixtisaslaşmış laboratoriya işləri üçün, məsələn, mineralların müxtəlif filizlərdən ayrılması üçün istifadə olunur. Natrium peroksidə Solozone və Flocool sənaye adları ilə də rast gəlinə bilər. Kimya preparatlarında natrium peroksid oksidləşdirici maddə kimi istifadə olunur. O, oksigen və natrium karbonat istehsal etmək üçün karbon qazı ilə reaksiyaya daxil olaraq oksigen mənbəyi kimi də istifadə olunur:

• 2 Na₂O₂ + 2 CO₂ → 2 Na₂CO₃ + O₂

Beləliklə, sualtı qayıqlarında və s. xüsusilə faydalıdır. Litium peroksidin də oxşar istifadəsi var.

• Jump up to:a b Zumdahl, Steven S. (2009). Chemical Principles 6th Ed. Houghton Mifflin Company. p. A23. ISBN 978-0-618-94690-7.
• http://www.nmsu.edu/safety/programs/chem_safety/NFPA-ratingS-Z.htm Arxivləşdirilib 2015-02-28 at the Wayback Machine
• Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1984). Chemistry of the Elements. Oxford: Pergamon Press. p. 98. ISBN 978-0-08-022057-4.^ Harald Jakob, Stefan Leininger, Thomas Lehmann, Sylvia Jacobi, Sven Gutewort "Peroxo Compounds, Inorganic" Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, 2007, Wiley-VCH, Weinheim. doi:10.1002/14356007.a19_177.pub2.
• Jump up to:a b R. A. Penneman (1950). "Potassium Sodium Peroxide 8-Hydrate". Inorg. Synth. 3: 1–4. doi:10.1002/9780470132340.ch1.
• Tallman, R. L.; Margrave, J. L.; Bailey, S. W. (1957). "The Crystal Structure Of Sodium Peroxide". J. Am. Chem. Soc. 79 (11): 2979–80. doi:10.1021/ja01568a087.
• Jump up to:a b c Macintyre, J. E., ed. Dictionary of Inorganic Compounds, Chapman & Hall: 1992.
• Jump up to:a b Lewis, R. J. Sax's Dangerous Properties of Industrial Materials, 10th ed., John Wiley & Sons, Inc.: 2000.
• Jump up to:a b E. Dönges "Lithium and Sodium Peroxides" in Handbook of Preparative Inorganic Chemistry, 2nd Ed. Edited by G. Brauer, Academic Press, 1963, NY. Vol. 1. p. 979.

• International Chemical Safety Card 1606

1. ↑ SODIUM PEROXIDE (ing.).