Norveçcə

Norveç dili (norsk), Norveçdə danışılan və Skandinav dilləri ailəsinə aid olan bir dildir. Norveç dili, təxminən 5 milyon insan tərəfindən danışılır və Norveçin rəsmi dilidir. Norveç dilinin iki əsas yazılı forması var: Bokmål və Nynorsk.

Norveç dili
Orijinal adı	norsk
Ölkə	Norveç
Region	Skandinaviya
Rəsmi status	Norveç
Tənzimləyən təşkilat	Språkrådet (Norveç Dil Şurası)[1]
Danışanların ümumi sayı	5 milyon nəfər
Status	canlı dil
Təsnifatı
Kateqoriya	German dilləri
Hind-Avropa dilləri German dilləri Şimali Germanik[vd] Norveç dili
Yazı	Latın əlifbası (Norveç əlifbası)
Dil kodları
QOST 7.75–97	нор 506
ISO 639-1	no
ISO 639-2	nor
ISO 639-3	nor
Ethnologue	nor
LINGUIST List	nor
ABS ASCL	1503
IETF	no
Glottolog	norw1258
Bu dildə olan Vikipediya
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Norveç dilinin tarixi qədim Nordik dillərinə dayanır. Qədim Norveç dili, Viking dövründə (təxminən 800-1050-ci illər) danışılan qədim Şimal German dilinin bir forması idi. 14-cü əsrdə Norveç Danimarka hakimiyyətinə keçdikdən sonra, Danimarka dili Norveçdə də təsirini göstərmişdir.^[2]

Qədim Norveç dili dövrü, runik əlifba ilə yazılmış və əsasən epik şeirlər və qanunlarla əlaqəli mətnlərdə istifadə edilmişdir. Bu dövrdə dil, digər Skandinav dilləri ilə çox yaxın idi və demək olar ki, fərqlənmirdi.

Orta Norveç dili dövrü, Norveçin Danimarka hakimiyyətinə keçməsi ilə başlamışdır. Bu dövrdə Danimarka dili Norveçdə rəsmi dil olaraq istifadə edilmişdir və Norveç dili ilə Danimarka dili arasında böyük fərqlər yaranmışdır.

Müasir Norveç dili dövrü, 19-cu əsrdə Norveçin müstəqillik qazanması və dil islahatları ilə başlamışdır. Bu dövrdə Norveç dili iki əsas yazılı formaya bölünmüşdür: Bokmål və Nynorsk. Bokmål, əsasən Danimarka-Norveç dilindən inkişaf etmişdir, Nynorsk isə müxtəlif Norveç dialektlərinin birləşməsindən yaradılmışdır.

Norveç dili əsasən Norveçdə danışılır. Norveçdə dilin rəsmi statusu vardır və ölkənin təxminən 90% sakini tərəfindən danışılır. Norveç dilinin danışanları, həmçinin İsveç və Danimarka kimi Skandinav ölkələrində də mövcuddur.

Norveç dili müxtəlif dialektlərə malikdir. Bu dialektlər arasında əsasən coğrafi fərqlər vardır. Norveç dilinin əsas dialektləri bunlardır:

• Şərqi Norveç dialektləri
• Qərbi Norveç dialektləri
• Şimali Norveç dialektləri
• Cənubi Norveç dialektləri

Norveç dilinin fonologiyası mürəkkəbdir və vokal harmoniyası xüsusiyyəti ilə xarakterizə olunur. Dildə 9 vokal səsi və 20 konsonant səsi vardır.^[3]

Norveç dilində 9 vokal fonemi mövcuddur: /i/, /y/, /e/, /ø/, /æ/, /a/, /u/, /o/, /ɒ/.

Norveç dilində 20 konsonant fonemi mövcuddur: /p/, /b/, /t/, /d/, /k/, /g/, /m/, /n/, /ŋ/, /f/, /v/, /s/, /ʃ/, /h/, /l/, /r/, /j/, /ç/, /ʔ/.

Norveç dilinin qrammatikası əsasən German dillərinə uyğun gəlir. Dildə müəyyən və qeyri-müəyyən artikllər, cins və hal sistemləri mövcuddur.^[4]

Norveç dilində isimlər iki cinsə ayrılır: ümumi cins və neytral cins. İsimlər həmçinin müəyyən və qeyri-müəyyən formalara malikdir.

Norveç dilində feillər qrammatik şəxs və zamana görə dəyişir. Feillərin üç əsas forması vardır: infinitiv, indiki zaman və keçmiş zaman.

Norveç dili əsasən German mənşəli sözlərdən ibarətdir. Lakin, Latın, Fransız və İngilis dillərindən də bir çox borclanmış sözlər mövcuddur.

Norveç dili Latın əlifbası ilə yazılır və Norveç əlifbası 29 hərfdən ibarətdir. Əlifbada, İngilis dilində olmayan üç əlavə hərf var: Æ, Ø, Å.

Norveç dili, Avropa Birliyinin rəsmi dillərindən biridir və Språkrådet (Norveç Dil Şurası) tərəfindən tənzimlənir. Dil həmçinin, Skandinaviya ölkələri arasında vacib bir ünsiyyət vasitəsidir.

Norveç dili, beynəlxalq səviyyədə öyrənilən bir dildir. Norveç hökuməti və müxtəlif qurumlar tərəfindən dil kursları və təlim proqramları təşkil olunur.

Norveç dili Norveç ədəbiyyatı, musiqisi, teatrı və kinosunda mühüm rol oynayır. Norveç ədəbiyyatı dünya miqyasında tanınır və bir çox məşhur yazıçılar, o cümlədən Henrik İbsen, Knut Hamsun və Sigrid Undset Norveç dilində yazmışdır.^[5]