Od Ata

Od Ata — türk, altay və tatar mifologiyasında atəş tanrısı. Müxtəlif türk dillərində Vot (Vut, Uğot, Uvot) Ata olaraq da bilinər. Monqollar Gal Ecege deyərlər. Odkan formasıyla monqolcada iştirak edər. Türklər Odxan da deyirlər. Atəş müqəddəs qəbul edilir. Eyni şəkildə ocağın üzərinə qoyulan üç ayaqlı qazanlar da əhəmiyyətli bir yerə malikdir. Od Ata, ümumi olaraq evlərdəki və çadırlardaki ocaqları və atəşini qoruyar. Od Ata hər bir atəşə və ocağa bir dənə iye (qoruyucu ruh) göndərir. Atəş qurbanı göyə çatdırar. Al rəng atəşi işarələr və albayrak anlayışıyla da əlaqəlidir. Atəş təmizləyici bir ünsür olaraq görülür. Halay sözünün Atəş mərasimiylə əlaqəli olaraq "atəş rəqsi" mənasını ehtiva etdiyini qarşıya qoyan görüşlər vardır. Sonralar vətən qoruyucusu imgesine də ehtiva etmələri başlamışdır. Atəşin şəkilsiz və quruluşu olması onu bir maddə olaraq qəbul etməkdən çox kut anlayışı ilə əlaqələndirilməsini səbəb olmuşdur. Eyni şekilsizlik və enerji olaraq qəbul etmə vəziyyəti su üçün də etibarlıdır. Tatar mifologiyasında Od Atası, Od iyəsiOd Anası bəzən tək bir varlığa verilən müxtəlif adlar olduğu müşahidə edilir. Lakin aralarındakı ən əhəmiyyətli fərq, Od iyəsinin yalnız müəyyən bir ocağa və ya atəşə bağlı olmasıdır. Od anası və Od atası isə bütün ocaqların və ateşlerin sahibidir və istədiyinin yanına gedə bilər. Od iyelerini bu atəşləri qorumaq üzrə Od Ana və Od Ata göndərir. Öt Xan ilə qarışdırılmamalıdır.

Etimologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

(Od/Ot) kökündən törəmişdir. Atəş deməkdir. Otaq, Odun kimi sözlər bu kökdən gəlir.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]