Ozon (şirkət)

Ozon — Rusiyanın ilk e-ticarət şirkətlərindən biridir və bəzən “Rusiyanın Amazon-u” adlandırılır.[4][5][6] 1998-ci ildə onlayn kitab mağazası kimi təsis edilən Ozon, 2019-cu ilə qədər ölkədəki ən böyük üç onlayn pərakəndə platformadan biri olmuşdur.[7] 2020-ci ildə Forbes tərəfindən Rusiyanın ən qiymətli üçüncü internet şirkəti seçilmişdir.[8]

Ozon
Ümumi məlumatlar
Sənaye Elektron ticarət, Yüksək texnologiya, Pərakəndə
Təsis tarixi 9 fevral 1998[2]
Baş qərargahın yeri
İqtisadi göstəriciləri
Ümumi kapital
  • −66.577.000.000 ₽ (2023)[3]
Ümumi aktivlər [1]
Ümumi gəliri [1]
Xalis mənfəəti
  • ▼ RUB -58,187,000,000
[1]
Əməliyyat mənfəəti
  • ▼ RUB -58,856,000,000
Struktur
İşçi sayı 45,854
ozon.ru
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Ozon həmçinin Ozon Group-un bir hissəsidir, hansı ki, Ozon Travel kimi onlayn səyahət bronlama platformasına və Rusiyanın ən böyük rəqəmsal kitab mağazası olan Litres-ə sahibdir.[9][10] Ozon-un hazırkı baş icraçı direktoru Yandex-in keçmiş maliyyə direktoru və əməliyyatlar üzrə baş direktoru olan Aleksandr Şulgin-dir.[11][12]

2020-ci ilin oktyabr ayında məlum oldu ki, Ozon ABŞ-da IPO keçirməyi planlaşdırır və bu, şirkəti 3-5 milyard dollar arasında dəyərləndirə bilər.[13] 2020-ci ilin noyabr ayında Ozon Nasdaq birjasında IPO vasitəsilə ictimaiyyətə açıldı və şirkətin dəyəri 6,2 milyard dollar kimi qiymətləndirildi.[14] Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən sonra, Nasdaq Ozon-un qiymətli kağızlarının ticarətini dayandırdı və şirkət siyahıdan çıxmaq niyyətini bildirdi. Ozon iki dəfə uğursuz apellyasiya etdi və 2023-cü ilin oktyabrında könüllü siyahıdan çıxmaq barədə qərarını elan etdi.[15]

Tarix

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ozon.ru 1998-ci ildə Rusiyanın proqram təminatı şirkəti Reksoft tərəfindən onlayn kitab satıcısı kimi təsis edilmişdir. Şirkət tezliklə çeşidini genişləndirərək CD və DVD-lər satmağa başladı və daha sonra geyimdən elektronika qədər geniş bir məhsul çeşidi təklif etməyə başladı.[16] 2012-ci ildə Sapato.ru ayaqqabı mağazasını aldı və 2015-ci ildə onu onlayn moda pərakəndəçisi KupiVIP-ə satdı.[16] 2014-cü ildə Litres, Rusiyanın böyük elektron kitab bazarının səhmlərinin bir hissəsini əldə etdi.[9]

Rəhbərlik

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rusiyalı baş icraçı direktorların bir sıra təyinatlarından sonra, 2005-ci ildə Ozon şirkətinə Baring Vostok[17] adından məsləhət verən Bernard Lukey baş icraçı direktor olaraq təyin edildi. 2011-ci ildə Maelle Gavet Ozon-un yeni baş icraçı direktoru oldu.[18][19] Onun dövründə şirkət əsasən nağd pula əsaslanan Rusiya pərakəndə bazarında e-ticarətin populyarlaşdırılması üzərində çalışdı.[20][21] Gavet 2015-ci ildə baş icraçı direktor vəzifəsindən istefa verdi və onun müavini Danny Perekalsky varisi kimi təyin olundu.[22] 2017-ci ildən bəri baş icraçı direktor Aleksandr Şulgin olmuşdur. O, əvvəllər Rusiya texnologiya şirkəti Yandex-in maliyyə direktoru və əməliyyatlar üzrə baş direktoru vəzifəsində çalışmışdır.[23][23] 2022-ci ilin aprelində Rus-Ukrayna müharibəsi zamanı tətbiq olunan beynəlxalq sanksiyalar səbəbindən Şulgin Ozon şirkətində baş icraçı direktor vəzifəsindən və idarə heyətindəki vəzifəsindən istefa verdi.[24]

Maliyyələşmə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1999-cu ildə Leonid Boquslavski tərəfindən yaradılmış ru-Net Holdings, Qərbin Baring Vostok Group, UFG və Rex Capital şirkətləri ilə birlikdə şirkətin nəzarət səhm paketini 3 milyon dollara satın aldı.[25] 2000-ci ildə Baring Vostok şirkətə 3 milyon dollar sərmayə qoyduqdan sonra əsas səhmdar oldu. 2007-ci ildə Ozon, Cenevrədə yerləşən Index Ventures tərəfindən idarə olunan maliyyələşdirmə raundunda 18 milyon dollar topladı.[17] 2011-ci ildə Ozon, Yaponiyanın e-ticarət şirkəti Rakuten, Boquslavskinin ru-Net və digər şirkətlərdən[26][27] 100 milyon dollar sərmayə cəlb etdi və ardından 2014-cü ildə Rusiya holdinqi Sistema və Rusiya mobil operatoru MTS ilə daha bir 150 milyon dollarlıq maliyyə anlaşması əldə edildi.[28][29] MTS və Baring Vostok 2018-ci ildə Ozon-a əlavə olaraq 92 milyon dollar sərmayə qoydu.[30] 2019-cu ildə Boquslavski Ozon-dakı payını əsas səhmdarlar olan Baring Vostok və Sistema-ya 70 milyon dollara satdı.[31]

2019-cu ildə Ozon ABŞ-ın risk kapitalı şirkəti Princeville Capital-in iştirakı ilə 150 milyon dollarlıq maliyyələşmə raundunu təmin etdi ki, bu da 2014-cü ildən bəri qərbli sərmayədarların iştirakı ilə Rusiyada həyata keçirilən ən böyük texnologiya sərmayə sazişlərindən biri kimi qiymətləndirildi.[32][33]

Maliyyə göstəriciləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ozon 2019-cu ildə satışlarının 93% artaraq 1.1 milyard dollara çatdığı və sifarişlərin həcminin iki dəfədən çox artaraq 32.2 milyon olduğu “hiperböyümə” mərhələsini bildirdi.[34] Şirkətin ümumi məhsul dövriyyəsi 2020-ci ilin ikinci rübündə əvvəlki illə müqayisədə 188% artdı və 2020-ci ilin ilk yarısında 77.4 milyard rubla çatdı, bu isə əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 152% artım deməkdir. O zaman Ozon-un maliyyə direktoru olan Daniil Fedorov-a görə, koronavirus pandemiyası rus istehlakçıları arasında onlayn alış-verişin yeni bir vərdişini formalaşdırdı.[35]

2022-ci ildə İstra (Moskva) sifariş yerinə yetirmə mərkəzində yanğın

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2022-ci il avqustun 3-də böyük bir yanğın təxminən 50,000 kvadrat metr anbarı (binanın təxminən 1/3-ni) məhv etdi, bu da binanın daxili məzmununu, xarici divarlarını və damını əhatə etdi. Yanğında ən azı bir nəfər həyatını itirdi və 13 nəfər yaralandı. Fövqəladə hallar nazirliyi əvvəlcə yanğının 35,000 kvadrat metr əraziyə yayıldığını bildirsə də, sonradan bu rəqəmi təxminən 50,000 kvadrat metr olaraq yenilədi. Hadisə yerinə yanğın nasos stansiyası, bir Mi-8 helikopteri, iki Ka-32 helikopteri, 150 yanğınsöndürən və 40 digər avadanlıq cəlb edilmişdir.[36][37]

Məhsullar və xidmətlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ozon 20-dən çox məhsul kateqoriyasını əhatə edən, geyim, ərzaq məhsulları, ev əşyaları və elektronika daxil olmaqla, 9 milyondan çox məhsul təklif edir.[38] Təklif olunan çeşidin böyük artımından sonra, 2019-cu ildə sifarişlərin həcmi iki dəfədən çox artaraq 32,2 milyon oldu.[39]

2019-cu ilin əvvəlində şirkət Ozon.Invest adlı bir xidmət istifadəyə verdi, bu xidmət Ozon marketplace-də məhsullarını satan kiçik və orta bizneslərə kreditlər verir.[40] Ozon həmçinin Rusiyada çox kateqoriyalı onlayn alış-verişlər üçün istehlak kreditləri təklif edən və cashback xüsusiyyəti ilə öz debit kartını istifadəyə verən ilk onlayn pərakəndə satıcı oldu.[41][42]

2018-ci ildən bəri Ozon üçüncü tərəf satıcıları üçün marketplace platforması fəaliyyət göstərir.[43] 2020-ci ilin iyun ayında bu platformada 13,000-dən çox satıcı fəaliyyət göstərirdi və onlar saytda mövcud məhsulların 85%-dən çoxunu təşkil edirdi.[44]

2021-ci ilin noyabr ayında Ozon 2022-ci ilin əvvəlindən etibarən Rusiyanın kiçik şəhərlərində hər biri ən azı 15 kvadrat metr olan pilot təhvil məntəqələrini açacağını elan etdi.[45]

2022-ci ilin avqust ayında Ozon Rostov vilayətində fərdi şəxslərin məhsullarını satması üçün reklam xidmətini istifadəyə verdiyini elan etdi.[46]

Təchizat zənciri və çatdırılma

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ozon Rusiyanın 11 saat qurşağında sifarişləri çatdırmaq üçün öz təhvil infrastrukturunu inkişaf etdirdi. 2018-ci ildə şirkət Moskva vilayəti, Sankt-Peterburq, Tver, Kazan, Yekaterinburq, Rostov-na-Donu və Novosibirskdə olmaqla yeddi sifariş yerinə yetirmə mərkəzinə sahib idi.[47] 2019-cu ildə onun təhvil gücü iki dəfədən çox artaraq 200,000 kvadrat metrə yaxınlaşdı və son mil çatdırılma infrastrukturuna sərmayə qoyuldu.[48]

Şirkət öz çatdırılma logistika platformasını idarə edir və bütün Rusiya ərazisində 16,000-dən çox təhvil məntəqəsinə, o cümlədən avtomatlaşdırılmış poçt qutularına malikdir.[48][49] Müştərilərin sifarişlərini təhvil ala biləcəyi məntəqələrdən istifadə, Rusiyanın bir çox bölgəsində etibarlı üçüncü tərəf çatdırılma xidmətlərinin olmaması səbəbindən yaranmışdır.[50] 2019-cu ildə Ozon Moskvada ekspress ərzaq çatdırılma xidmətini işə saldı[51] və təmassız ev çatdırılma xidmətini genişləndirdi ki, bu da 2020-ci ilin yazında koronavirus pandemiyası zamanı populyar seçimə çevrildi.[52]

2020-ci ilin martında Ozon potensial IPO öncəsi logistik genişlənmə üçün 300 milyon dollardan çox xərcləməyi planlaşdırdığını elan etdi.[39]

2021-ci ilin oktyabrında Ozon Express markası Moskvada öz yeməyə hazır məhsul istehsalını işə saldı və 2021-ci ilin sonuna qədər bir saat ərzində 30-dək yemək çatdırmaq xidməti göstərdi. Ozon Express kulinariya istehsalının Rusiyanın digər bölgələrində də mövcud olması gözlənilir.[53]

2021-ci ilin dekabrında Ozon 2021-ci ilin sonuna qədər Moskvadakı 30 bölgədə 15 dəqiqə ərzində ərzaq və yarı hazır yeməklərin çatdırılmasını təmin etməyə hazır olduğunu elan etdi.[54]

Covid-19 pandemiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Koronavirus pandemiyası zamanı Ozon rekord satış artımı bildirdi, çünki Rusiyadakı karantin tədbirləri daha çox insanı onlayn alış-veriş etməyə sövq etdi.[55][56] Böhran dövründə şirkət marketplace satıcılarının qiymət manipulyasiyalarının qarşısını almaq üçün ən çox tələbat olan məhsullarda qiymətləri məhdudlaşdırdı və infeksiyanın yayılmasının qarşısını almaq üçün təmassız ev çatdırılma xidmətini genişləndirdi.[57] 2020-ci ilin iyul ayında Ozon və digər dörd rus pərakəndə satıcısı karantin zamanı işləməyə davam edən çatdırılma işçilərinə abidə qoydu.[58][59]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 "Ozon Reports Unaudited Fourth Quarter and Full Year 2022 Results" (PDF). İstifadə tarixi: 2023-09-28.
  2. ↑ http://website.informer.com/ozon.ru.
  3. ↑ Ozon Consolidated FS IFRS 2023 (ing.). Ozon, 2024. P. 42.
  4. ↑ Wired.
  5. ↑ "Ozon: Russia's Answer To Amazon Prepares For Clouds, Won't Tackle 'Kindle' Soon, Says CEO". TechCrunch (ingilis). 4 September 2012. İstifadə tarixi: 2020-09-04.
  6. ↑ "Sistema Interested in Buying Ozon Stake". Wall Street Journal (ingilis). 2013-11-26. ISSN 0099-9660. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  7. ↑ Aris, Ben. "Ozon Battling It Out for E-Commerce Supremacy in Russia". The Moscow Times (ingilis). 2019-09-10. İstifadə tarixi: 2020-09-04.
  8. ↑ "30 самых дорогих компаний Рунета. Рейтинг Forbes". Forbes.ru (rus). 24 February 2021. İstifadə tarixi: 2021-02-25.
  9. ↑ 1 2 "Ozon acquires stake in LitRes, the leading Russian e-book store". East-West Digital News (ingilis). İstifadə tarixi: 2020-09-08.
  10. ↑ Henni, Adrien. "Russian online retailer Ozon plans a tenfold logistic expansion after record growth". Digital Commerce 360 (ingilis). 2019-05-09. İstifadə tarixi: 2020-09-04.
  11. ↑ "Alexander Shulgin, Internet Solutions OOO: Profile and Biography". Bloomberg.com (ingilis). İstifadə tarixi: 2020-09-08.
  12. ↑ "Yandex appoints CFO Shulgin in charge of Russian business". TASS. İstifadə tarixi: 2020-09-08.
  13. ↑ Kantchev, Georgi. "Russian Online Retailer Ozon Group Prepares American IPO". Wall Street Journal (ingilis). 2020-10-01. ISSN 0099-9660. İstifadə tarixi: 2020-10-21.
  14. ↑ "Russia Online Retailer Ozon Raises $990 Million in U.S. IPO". Bloomberg.com (ingilis). 2020-11-24. İstifadə tarixi: 2020-11-25.
  15. ↑ "Ozon приступил к добровольному делистингу с американской биржи NASDAQ". RBC (rus). 2023-10-20.
  16. ↑ 1 2 "Russian e-commerce major Ozon secures $150 million from local and US investors". East-West Digital News (ingilis). 2020-03-31. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  17. ↑ 1 2 Chafkin, Max. "Is This The Jeff Bezos Of Russia?". Fast Company (ingilis). 2012-08-08. İstifadə tarixi: 2020-09-08.
  18. ↑ News, East-West Digital. "Ozon CEO Maëlle Gavet: "We have internalized most of the delivery process to make it more cost-friendly and efficient"" (ingilis). 2012-05-08. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  19. ↑ Chafkin, Max. "Is This The Jeff Bezos Of Russia?". Fast Company (ingilis). 2012-08-08. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  20. ↑ "The CEO of Ozon on Building an e-Commerce Giant in a Cash-Only Economy". Harvard Business Review (July–August 2014). 2014-07-01. ISSN 0017-8012. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  21. ↑ "Q&A: Ozon Chief Changing Perceptions of Russia (Video)". The Moscow Times (ingilis). 2014-01-30. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  22. ↑ "Maëlle Gavet steps down as Ozon CEO". East-West Digital News (ingilis). 2015-03-05. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  23. ↑ 1 2 "Alexander Shulgin, Internet Solutions OOO: Profile and Biography". Bloomberg.com (ingilis). İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  24. ↑ "CEO Ozon Шульгин покинул свой пост и вышел из совета директоров" (rus). Интерфакс. 2022-04-12.
  25. ↑ "Миллиардер Богуславский продал долю в Ozon". Forbes.ru (rus). 13 September 2019. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  26. ↑ "Internet Retailer Ozon.ru Gets Record $100M Investment". The Moscow Times (ingilis). 2011-09-08. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  27. ↑ "Ozon positions for Russian e-commerce boom with $100m funding". Financial Times. İstifadə tarixi: 2020-09-08.
  28. ↑ "Ozon receives giant funding from AFK Sistema and MTS". East-West Digital News (ingilis). İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  29. ↑ "A Q&A with Maëlle Gavet, CEO of Ozon, after raising $150 million". Tech.eu (ingilis). 2014-05-09. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  30. ↑ "Russian e-commerce appeal: Ozon shareholders to inject up to $92 million in the company" (ingilis). 2018-03-07. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  31. ↑ "Инвестор выдохнул Ozon". Коммерсантъ. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  32. ↑ "Russia's Ozon Secures Largest Western E-commerce Investment Since Sanctions". The Moscow Times (ingilis). 2020-04-01. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  33. ↑ "Russian E-Commerce Startup Ozon Raises $150 Million". Wall Street Journal (ingilis). 2020-04-01. ISSN 0099-9660. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  34. ↑ Marrow, Alexander. "Russian retailer Ozon to spend $300 mln on logistics to boost growth". Reuters (ingilis). 2020-03-16. March 18, 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-30.
  35. ↑ "Russia's Ozon Sees Gross Merchandise Value Surge During Second Quarter". ESM Magazine (ingilis). 3 September 2020. İstifadə tarixi: 2020-09-30.
  36. ↑ "1 killed, 13 injured in massive warehouse fire near Moscow". Associated Press (ingilis). İstifadə tarixi: 2022-08-04.
  37. ↑ "One person killed, 13 injured in fire at Ozon's warehouse near Moscow — center".
  38. ↑ Briggs, Fiona. "Ozon's sales of French goods jump four-fold in 2020". Retail Times (ingilis). İstifadə tarixi: 2021-02-18.
  39. ↑ 1 2 "Russian retailer Ozon to spend $300 mln on logistics to boost growth". Reuters (ingilis). 2020-03-16. March 18, 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  40. ↑ "Russian online retailer Ozon launches user-to-supplier loan platform". bne IntelliNews. January 15, 2019.
  41. ↑ "Ozon launches card for customers". BFC Bulletins (ingilis). İstifadə tarixi: 2020-09-08.
  42. ↑ "OZON запустила собственную банковскую карту для клиентов". Банки.ру. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  43. ↑ "Ozon Battling It Out for E-Commerce Supremacy in Russia". The Moscow Times (ingilis). 2019-09-10. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  44. ↑ Briggs, Fiona. "Russian e-commerce giant reports turnover surged 188% in Q2 amid pandemic". Retail Times (ingilis). İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  45. ↑ "Ozon опробует минипункты выдачи заказов в небольших городах" (rus). Интерфакс. 2021-11-23.
  46. ↑ "Ozon запускает сервис объявлений от частных лиц" (rus). TASS. 2022-08-19.
  47. ↑ "Russian online retailer Ozon plans tenfold logistic expansion after record growth" (ingilis). 2019-05-02. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  48. ↑ 1 2 "Sistema Increases Stake In Russian Online Retailer Ozon.ru". ESM Magazine (ingilis). 30 March 2020. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  49. ↑ "Russia's Ozon online retailer launches express delivery". www.intellinews.com. 2019-10-18. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  50. ↑ "The Amazon of Russia Is Building Its Own UPS—While Battling the Black Market". Wired. 2014-05-30. ISSN 1059-1028. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  51. ↑ "Ozon Launches 40-Minute Grocery Delivery in Russia". www.ascentialedge.com (ingilis). İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  52. ↑ "How COVID-19 is shaking Russia's online and offline retail" (ingilis). 2020-04-08. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  53. ↑ "Ozon запустил собственное кулинарное производство" (rus). Интерфакс. 2021-10-20.
  54. ↑ "Ozon до конца года запустит доставку за 15 минут в 30 районах Москвы" (rus). Интерфакс. 2021-12-14.
  55. ↑ "Russia's Ozon saw 200% growth in April, CEO says". CNBC (ingilis). 2020-06-11. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  56. ↑ "Russian big three e-commerce firm Ozon sees record turnover on pandemic-fuelled online shopping surge in 2Q20". www.intellinews.com. 2020-09-03. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  57. ↑ "How COVID-19 is shaking online and offline retail in Russia". Digital Commerce 360 (ingilis). 2020-04-13. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  58. ↑ "Retailers erect monument to couriers who fed Moscow through lockdown". Reuters (ingilis). 2020-07-03. September 12, 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-07.
  59. ↑ "Moscow Honors Delivery Workers With a Monument". The Moscow Times (ingilis). 2020-07-03. İstifadə tarixi: 2020-09-07.