Pyrethrum carneum

Tanacetum coccineum (lat. Tanacetum coccineum) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin dağtərxunu cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu / Natonal IUCN Status: "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir – VU A2c + 3 cd. Azərbaycanın nadir növüdür.

Tanacetum coccineum
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Klad:
Diaphoretickes
Ranqsız:
Arxeplastidlər
Aləm:
Bitkilər
Klad:
Streptofitlər
Klad:
Embryophytes
Klad:
Polysporangiophytes
Klad:
Tracheophytes
Klad:
Toxumlu bitkilər
Klad:
Çiçəkli bitkilər
Klad:
Eudicots
Klad:
Core eudicots
Klad:
Superasterids
Klad:
Asterids
Klad:
Campanulids
Dəstə:
Astraçiçəklilər
Fəsilə:
Mürəkkəbçiçəklilər
Yarımfəsilə:
Asteroideae
Triba:
Anthemideae
Cins:
Dağtərxunu
Növ:
Tanacetum coccineum
Beynəlxalq elmi adı

Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi 35-50 (80) sm hündürlükdədir. Aşağı yarpaqları uzun saplaqlı, ayası uzunsov, ikiqat lələkvari xırda, xətti, sivri hissəciklərə bölünmüşdür. Yuxarı yarpaqları oturaq, kiçilmiş, ensiz xətti hissəciklərə bölünmüşdür. Səbətləri tək-tək, iridir. Sarğı 15–20 mm enində, yarpaqcıqları üçbucaqlı-lansetvari, enli, çox tünd rəngli zarlı kənarlıdır. Dilşəkilli çiçəkləri parlaq-çəhrayıdır. Toxumcaları 3 mm uzunluqda, dişli taclıdır.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çiçəklənmə dövrü iyul ayına, toxumlama avqust ayına təsadüf edir. Mezofit bitkidir. Subalp qurşağının çəmənlərində və hündür otluqlarda rast gəlinir. Dərman və dekorativ bitkidir.

Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Böyük Qafqazın Quba sahəsi (Qusar rayonu –Sudur kəndi), şərq və qərb hissələri, Kiçik Qafqazın şimal hissəsi və Naxçıvanın dağlıq hissəsi (Ordubad rayonu).

Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Populyasiyaya az rast gəlinir. Təhlükə amillərinin təsirinə məruz qalması populyasiyanın azalma tendensiyasını sübut edir.

Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Antropogen təsirlərə məruz qalır. Yayıldığı ərazilərdə dekorativ bitki kimi toplandığı və ot çalındığı üçün bitki toxumlama fazasına çata bilmir.

Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mühafizəsi üçün xüsusi tədbirlər aparılmır. Yayılma yerlərində antropogen təsiri azaltmaq məqsədi ilə yasaqlıqların təşkili, populyasiya səviyyəsində genetik tədqiqi, həmçinin toxum banklarında toxumlarının saxlanması, bərpasını təmin etmək, yeni yayılma yerlərini axtarmaq.

Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

BQ qərbi, BQ şərqi, BQ Quba sahəsinin rayonlarında subalp qurşağında yayılmışdır. Çəmənlərdə və hündür otluqda bitir. Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabına daxil edilmiş nadir növdür.

Sinonimləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Chrysanthemum carneum (M.Bieb.) Parsa
  • Chrysanthemum carneum Steud.
  • Chrysanthemum coccineum Willd.
  • Chrysanthemum coronopifolium Boiss. [Illegitimate]
  • Chrysanthemum marschallii Asch. ex O.Hoffm.
  • Chrysanthemum marschallii Asch.
  • Chrysanthemum roseum Adam
  • Chrysanthemum roseum (M.Bieb.) Parsa
  • Pyrethrum carneum M.Bieb.
  • Pyrethrum coccineum (Willd.) Vorosch.
  • Pyrethrum coccineum Tzvelev
  • Pyrethrum roseum Tzvelev
  • Pyrethrum roseum (Adams) M.Bieb.
    • Pyrethrum roseum var. adamii Trautv.
    • Pyrethrum roseum var. roseum roseum
    • Tanacetum coccineum subsp. carneum (M.Bieb.) Grierson
    • Tanacetum coccineum subsp. coccineum coccineum
  • Tanacetum roseum (Adam) Sch.Bip.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]