Qarağat rəvəndi

Qarağat rəvəndi və ya bəzi bölgələrdə uşqun (lat. Rheum ribes)[2] - Qırxbuğumkimilər— (Polygonaceae Juss.) fəsiləsi, rəvənd cinsinə aid bitki növü.[3]

Qarağat rəvəndi
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Klad:
Diaphoretickes
Ranqsız:
Arxeplastidlər
Aləm:
Bitkilər
Klad:
Streptofitlər
Klad:
Embryophytes
Klad:
Polysporangiophytes
Klad:
Tracheophytes
Klad:
Toxumlu bitkilər
Klad:
Çiçəkli bitkilər
Klad:
Eudicots
Klad:
Core eudicots
Klad:
Superasterids
Dəstə:
Qərənfilçiçəklilər
Fəsilə:
Qırxbuğumkimilər
Yarımfəsilə:
Polygonoideae
Cins:
Rəvənd
???:
Qarağat rəvəndi
Beynəlxalq elmi adı

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Təhlükəli həddə yaxın olanlar” kateqoriyasına aiddir – NT. Azərbaycanın nadir növüdür. [4][5]

Qısa morfoloji təsviri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

50-100 sm hündürlüyündə çoxillik ot bitkisidir. Yarpaqları ürəkvari-dairəvi və ya dairəvi, kənarları xırda dişli, 5 qalın damarlıdır. Aşağı tərəfdə damarlar xırda tikanlıdır, alt və üst hissədə ziyillidir. Çiçək qrupu yarımşarvaridir, çiçəkləri 5-12 ədəddir. Meyvələri 17 mm uzunluqda, 14 mm enində, yumurtavari, yuxarya doğru daralan, əsasında dərin-ürəkvari, qırmızımtıl qanadlı və uzunsov-qəhvəyi fındıqcadır.[5][6] 

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çiçəkləmə və meyvə əmələ gətirmə dövrü iyun ayına təsadüf edir. Orta dağ qurşağında quru daşlı yerlərdə və kolluqlarda rast gəlinir.[5][6]

Yayılması

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Naxçıvan düzənliyi (Duz dağ), Naxçıvanın dağlıq hissəsi (Şahbuz rayonu-Biçənək və Kükü kəndləri, Vəlidağ, Darıdağ, Təkəlikdağ). [5][7]

Sayı və tendensiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Populyasiyanın ehtiyatı azdır. Mənfi amillərə həssaslıq göstərir. [5]

Məhdudlaşdırıcı amillər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Antropogen amillər (infrastrukturun inkişafı, sahilboyu ərazilərin tikintisi), areallarının çiçərlik və Cavan zoğları erkən yazda kütləvi toplanılır və antropogen təsirə məruz qalır.[4] [5][8]

Mühafizə tədbirləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qorunma tədbirləri Naxçıvan MR-nin Qırmızı kitabında tövsiyə olunur. [5][7]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 372.
  2. ↑ Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
  3. ↑ Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
  4. ↑ 1 2 Azərbaycan Respublikasının Qırmızı kitabı  Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri II nəşr, Bakı-2013
  5. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Arxivlənmiş surət". 2021-01-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-24.
  6. ↑ 1 2 Флора Азербайджана, 1952
  7. ↑ 1 2 Naxçıvan MR-nin Qırmızı kitabı; 2010
  8. ↑  İbadullayeva S.C.et-all.
 İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.