Qatırquyruğu

Qatırquyruğu (elmi adı: Equisetum) — Equisetaceae fəsiləsinin yaşayan yeganə bitki cinsi. Bu cins 100 milyon il əvvəl Paleozoy erası meşələrində geniş yayılmışkən, bu gün aid olduğu Equisetidae yarımsinfinin yeganə həyatda qalan üzvüdür. Sözügedən erada, qatırquyruğuna yaxın bəzi bitkilərin 30 metr hündürlüyə çata bildiyi təxmin olunur.[3]

Qatırquyruğu
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Klad:
Diaphoretickes
Ranqsız:
Arxeplastidlər
Aləm:
Bitkilər
Klad:
Streptophyta
Klad:
Embryophytes
Klad:
Polysporangiophytes
Klad:
Tracheophytes
Klad:
Euphyllophytes
Şöbə:
Polypodiophyta
Sinif:
Qıjılar
Yarımsinif:
Equisetidae
Dəstə:
Qatırquyruğu
Fəsilə:
Equisetaceae
Cins:
Qatırquyruğu
Beynəlxalq elmi adı

Müasir dövrə kimi ancaq 25 növü təmsil edən bir fəsilə (qatırquyruğukimilər - Eguisetaceae) və bir cins (qatırquyruğu - Eguisetum) gəlib çatmışdır. Avstraliyada yalnız bir növ tarla qatırquyruğu (Eguisetum arvense) yayılmışdır. Növlərin əksəriyyəti Şimal yarımkürəsinin mülayim ərazilərinə uyğunlaşmışlar, ancaq qədim növlər Orta və Cənubi Amerikanın tropik və subtropik ərazilərində yayılmışdır. Çili, Peru, Ekvadorda yayılmış ağacşəkilli (E. xylochaete) növün hündürlüyü 3-3,5 m-ə, Peruda yayılmış növün (E. martii) hündürlüyü isə 5 m-ə çatır. Ən hündür qatırquyruğu - nəhəng qatırquyğudur (E. gigantea). Bu növ Çili, Peru, Meksika və Kubanın rütubətli tropik və subtropik meşələrində yayılmışdır. 10–12 m hündürlüyə, 2-3 sm diametrə malikdir. Buna görə də bu bitki ancaq qonşu ağaclardan dayaq kimi istifadə edərək böyüyə bilər. Qədim Avropa növlərindən həmişəyaşıl, 1 m hündürlüklü qışlayan qatırquyruğudur (E.hyemale).

Qatırquyruğu cinsinin Azərbaycan Respublikası ərazisində düzən sahədən başlamış subalp qurşağadək 6 növü yayılmışdır:[4]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Pteridophyte Phylogeny Group, Rouhan G. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns (ing.). // Journal of Systematics and Evolution Wiley-Blackwell, 2016. Vol. 54, Iss. 6. P. 563–603. ISSN 1674-4918; 1759-6831 doi:10.1111/JSE.12229
  2. ↑ Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 484. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
  3. ↑ "An Introduction to the Genus Equisetum and the Class Sphenopsida as a whole". Florida International University. 2009-07-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-07-22.
  4. ↑ Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]