Qatırquyruğu
Qatırquyruğu (lat. Equisetum) — bitkilər aləminin polypodiophyta şöbəsinin qıjılar sinfinin qatırquyruğu dəstəsinin qatırquyruğu fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| Qatırquyruğu | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Şöbə: Sinif: Yarımsinif: Dəstə: Fəsilə: Cins: Qatırquyruğu |
||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Bu cins 100 milyon il əvvəl Paleozoy erası meşələrində geniş yayılmışkən, bu gün aid olduğu Equisetidae yarımsinfinin yeganə həyatda qalan üzvüdür. Sözügedən erada, qatırquyruğuna yaxın bəzi bitkilərin 30 metr hündürlüyə çata bildiyi təxmin olunur.
Müasir dövrə kimi ancaq 25 növü təmsil edən bir fəsilə (qatırquyruğukimilər - Eguisetaceae) və bir cins (qatırquyruğu - Eguisetum) gəlib çatmışdır. Avstraliyada yalnız bir növ tarla qatırquyruğu (Eguisetum arvense) yayılmışdır. Növlərin əksəriyyəti Şimal yarımkürəsinin mülayim ərazilərinə uyğunlaşmışlar, ancaq qədim növlər Orta və Cənubi Amerikanın tropik və subtropik ərazilərində yayılmışdır. Çili, Peru, Ekvadorda yayılmış ağacşəkilli (E. xylochaete) növün hündürlüyü 3-3,5 m-ə, Peruda yayılmış növün (E. martii) hündürlüyü isə 5 m-ə çatır. Ən hündür qatırquyruğu - nəhəng qatırquyğudur (E. gigantea). Bu növ Çili, Peru, Meksika və Kubanın rütubətli tropik və subtropik meşələrində yayılmışdır. 10–12 m hündürlüyə, 2-3 sm diametrə malikdir. Buna görə də bu bitki ancaq qonşu ağaclardan dayaq kimi istifadə edərək böyüyə bilər. Qədim Avropa növlərindən həmişəyaşıl, 1 m hündürlüklü qışlayan qatırquyruğudur (E.hyemale).
Sinonimləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Homotipik sinonimləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Presla Dulac
Heterotipik sinonimləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Allostelites Börner
- Hippochaete Milde
Növləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Equisetum × alsaticum (H.P.Fuchs & F.Geissert) G.Phil ex Lubienski & Bennert
- Tarla qatırquyruğu (Equisetum arvense L.)
- Equisetum bogotense Kunth
- Equisetum × bowmanii C.N.Page
- Equisetum braunii Milde
- Equisetum diffusum D.Don
- Equisetum × dycei C.N.Page
- Equisetum × ferrissii Clute
- Equisetum fluviatile L.
- Equisetum × font-queri Rothm.
- Equisetum × geissertii Lubienski & Bennert
- Equisetum giganteum L.
- Equisetum × haukeanum Mickel & A.R.Sm.
- Qışlayan qatırquyruğu (Equisetum hyemale L.)
- Equisetum × jesupii (A.A.Eaton) Christenh. & Husby
- Equisetum laevigatum A.Braun & Engelm.
- Equisetum × lapponicum Lubienski & Dörken
- Equisetum × litorale Kühlew. ex Rupr.
- Equisetum × lofotense Lubienski
- Equisetum × mchaffieae C.N.Page
- Equisetum × meridionale (Milde) Chiov.
- Equisetum × mildeanum Rothm.
- Equisetum × montellii Hiitonen
- Equisetum × moorei Newman
- Equisetum myriochaetum Schltdl. & Cham.
- Equisetum × nelsonii (A.A.Eaton) J.H.Schaffn.
- Bataqlıq qatırquyruğu (Equisetum palustre L.)
- Equisetum praealtum Raf.
- Equisetum pratense Ehrh.
- Budaqlı qatırquyruğu (Equisetum ramosissimum Desf.)
- Equisetum × robertsii Dines
- Equisetum × rothmaleri C.N.Page
- Equisetum × schaffneri Milde
- Equisetum scirpoides Michx.
- Equisetum × sergijevskianum C.N.Page & Gureeva
- Equisetum sylvaticum L.
- Equisetum telmateia Ehrh.
- Equisetum × trachyodon A.Braun
- Equisetum variegatum Schleich. ex F.Weber & D.Mohr
- Equisetum × willmotii C.N.Page
- Equisetum xylochaetum Mett.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Pteridophyte Phylogeny Group, Rouhan G. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns (ing.). // Journal of Systematics and Evolution Wiley-Blackwell, 2016. Vol. 54, Iss. 6. P. 563–603. ISSN 1674-4918; 1759-6831 doi:10.1111/JSE.12229
- ↑ Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 484. doi:10.5962/BHL.TITLE.746