Qazaxıstan bolqarları

Qazaxıstan bolqarları (bolq. Българи в Казахстан, qaz. Қазақстандағы болгарлар) — Qazaxıstan ərazisində yaşıyan çox saylı milli azlıqlardan biri. 1999-cu il siyahıyaalınmasına əsasən Qazaxıstanda 6 915 nəfər özünü bolqar hesab edir[1].

Qazaxıstan bolqarları
Ümumi sayı
6 915 (1999)
Yaşadığı ərazilər
Pavlodar vilayəti, Aqtöbe vilayəti
Dili

Bolqar dili,Qazax dili

Qohum xalqlar

Slavyanlar

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1907-ci ildə Qazaxıstanda ilk bolqar köçkünləri meydana gəlir. Onlar Pavlodar vilayətində Razdumovka və Andrianovka, Aqtöbe vilayətində isə Bolqarka kəndlərini qururlar. İkinci Dünya müharibəsi dövründə Bolqarıstan sakinlərinin ikinci dalğası Qazaxıstana gəlir. Bolqarlar Qazaxıstanın hər yerində məskunlaşmışlar, lakin Aktöbe və Pavlodar vilayətində onların payı respublika üzrə orta göstəricidən yüksəkdir.

Bolqarıstanın Qazaxıstandakı səfirliyi ilə əlaqəsi olan Qazaxıstanda Bolqarıstan Mədəniyyət Mərkəzi fəaliyyət göstərir. Bolqar diasporunun yaranmasının yüz illiyi ilə Bolqarka kəndində yeni bir məktəb açılır. Bayram tədbirində bölgənin 15 etnik və mədəni dərnəyinin nümayəndələri iştirak etdilər.

Pavlodar radiosunda "Bolqar üfüqi" verilişi var. Bolqar dilini və xalqın adət-ənənələrini qorumaq üçün Pavlodar Regional Dil İnkişafı İdarəsinin dəstəyi ilə "Bolqarstan adətləri" adlı bir dərslik çap edildi. Qazaxıstanda "Martenitsa" və "Vyara" folklor ansamblları, "Roksolana" etnik moda teatrı, Ağsaqqallar Şurası və "Slavlar" gənclər birliyi fəaliyyət göstərir. Diaspor gənclərin tarixi vətənlərində universitetlərə oxumağa göndərilməsi üçün tədbirlər görür.

Sayı və nisbəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Siyahıyaalmalar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu illərdəki siyahıyaalmaya görə bolqarların sayı və nisbəti, vilayət və respublika əhəmiyyətli şəhərlərdə sayı:[2][3][4][1]

Sayı (%)
1970 1979 1989 1999 2009 1970 1979 1989 1999 2009
Qazaxıstan 10 420 10 064 10 228 6 915 4 523 0.080 0.068 0.063 0.046 0.028
Aqmola vilayəti 372 279 286 208 168 0.038 0.028 0.026 0.024 0.022
Aqtöbe vilayəti 1 241 1 267 1 457 1 045 689 0.225 0.200 0.198 0.153 0.090
Almatı 297 394 402 273 219 0.038 0.041 0.037 0.024 0.016
Almatı vilayəti 690 621 600 405 239 0.054 0.042 0.036 0.025 0.013
Astana 120 138 147 129 116 0.066 0.059 0.052 0.040 0.018
Atırau vilayəti 1 264 973 864 436 257 0.371 0.260 0.203 0.099 0.050
Şərqi Qazaxıstan vilayəti 988 941 841 524 284 0.063 0.056 0.047 0.034 0.020
Cambul vilayəti 305 385 325 114 99 0.038 0.041 0.031 0.011 0.009
Qərbi Qazaxıstan vilayəti 190 174 289 137 84 0.037 0.029 0.045 0.022 0.014
Karağandı vilayəti 2 289 2 260 2 313 1 664 1 116 0.146 0.131 0.132 0.117 0.083
Qostanay vilayəti 395 360 459 301 159 0.040 0.033 0.037 0.029 0.017
Qızılorda vilayəti 50 50 36 16 11 0.010 0.008 0.006 0.002 0.001
Mangistau vilayəti 88 160 118 79 34 0.055 0.064 0.036 0.025 0.007
Pavlodar vilayəti 1 510 1 419 1 544 1 300 907 0.216 0.175 0.163 0.161 0.122
Şimali Qazaxıstan vilayəti 123 122 150 101 64 0.014 0.013 0.016 0.013 0.010
Cənubi Qazaxıstan vilayəti 498 521 397 183 77 0.038 0.033 0.021 0.009 0.003

Təşkilatlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xaricdəki Bolqarlar Dövlət Agentliyinin Bolqarıstandakı saytında bildirilir ki, Qazaxıstanda 5 bolqar təşkilatı var — üç birlik və iki məktəb.

  • Qazaxıstandakı Bolqarıstan Mədəniyyət Mərkəzi (ictimai birlik) 1994;
  • Deportasiya olunmuş Bolqarların Bolqarıstan Mədəniyyət Mərkəzi "İntibah" (ictimai birlik) 1997;
  • Qazaxıstandakı Etnik Bolqarlar İctimai Fondu "Slavlar" 2002;
  • Milli dirçəliş məktəbində Bolqarıstan şöbəsi;
  • Bolqar məktəbi (1908)

Şəxsiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qazaxıstanda anadan olmuş bolqar mənşəli şəxslər:

Oleq Qriqorieviç Dimov (1946–2016), siyasətçi[5]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 "Ethnic composition: 1999 census (data for regions)" (ingilis). pop-stat.mashke.org. 2015-06-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-30.
  2. ↑ "Ethnic composition: 1970 census (data for regions)" (ingilis). pop-stat.mashke.org. 2015-06-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-30.
  3. ↑ "Ethnic composition: 1979 census (data for regions)" (ingilis). pop-stat.mashke.org. 2015-06-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-30.
  4. ↑ "Ethnic composition: 1989 census (data for regions)" (ingilis). pop-stat.mashke.org. 2015-06-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-30.
  5. ↑ "„Ние сме последните българи на изток"" (bolqar). duma.bg. 2016-04-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-20.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]