Qorxunc illər — Çingiz Dağçının 1956-ci ildə yazdığı tarixi roman. Müəllifin həyatından böyük izlər daşıyan bu roman II Dünya müharibəsində Krım türklərinin və digər icmaların üzləşdiyi çətinliklərdən bəhs edir. Yazıçı, romandakı baş obraz Sadiq Turan kimi, II Dünya müharibəsində iştirak edib. "Vətənini itirən adam" bu romanın davamıdır. Hər iki romandakı yerlər "Xatirələrdəki Çingiz Dağçı" və "Regina (Xatirə dəftərimdən)" əsərlərdə təsvir olunanlara bənzəyir.[1] Krımlı filmi də Qorxunc illər romanı əsasında çəkilib.[2]
| Qorxunc illər | |
|---|---|
| Korkunç yıllar | |
| Müəllif | Çingiz Dağçı |
| Janr | roman |
| Mövzu | tarixi |
| Orijinalın nəşr ili | 1956 |
| Səhifə | 228 |
| ISBN | 9754370621 |
Sadiq Turan, Krım türkü olan Çingiz adlı şəxslə Romada görüşür və ona xatirə dəftərini verərək yoxa çıxır. Bundan sonra Çingiz İngiltərəyə qayıdır və Sadiq Turanın aldığı məktubla onun öldüyünü öyrənir.
Sadiq Krımın Qızıldaş kəndində anadan olub. Rusiya dövlət siyasətinə etdiyi Krım təzyiqlərini artırmağa davam edir. Ruslar türklərin həyatının, əmlakının təhlükəsizliyinə məhəl qoymur və ibadət yerlərini dağıdır. Krım mədəniyyətinə və millətçiliyinə edilən təzyiqlərə görə bölgədə onlara yer yox idi. Ailələr övladlarını Türk millətçisi olaraq böyüdürlər. Baş obraz Sadiq ən yaxşı dostu Süleyman ilə birlikdə tibb öyrənmək qərarına gəlir. Məktəbləri bitmədən II Dünya müharibəsi başlayır və iki yaxın dost Sovet Ordusuna əsgər olaraq getmək məcburiyyətində qalırlar.
Döyüşün yaratdığı dağıntı Sadiqin dostu Süleymanı itirməsinə səbəb olur. Sadiq dostunun ruslar tərəfindən öldürüldüyünü öyrənir. Sonradan Sadiq də ölüm təhlükəsi ilə üz-üzə qalır. Əsir düşdükdən sonra almanlar onu türk olduğu üçün öldürmürlər, amma həbs düşərgəsi günləri başlayır. İşgəncə və işgəncələrin mərkəzi olan bu düşərgələrdə Sadiqin ağır günləri olur. Burada bir Alman komandirinin xidmətində olan Mustafa adlı bir türklə tanış olur və beləliklə Krımlı dostlarının ac qalmamasını təmin edir. Yəhudilər sünnət olunan türkləri almanları çaşdırmaq üçün pisləyirlər. Beləliklə, yəhudilərdən sonra türklər də qətliam olunur. Sadiq Alman zabit Şultsun xidmətinə girdi. Türklər müstəqillik adı ilə Alman icmalarının bir ordu təklifini qəbul edirlər. Sadiq də onlara qoşuldu. Əsər Sadiqin Romada müalicə alarkən Çingiz adlı bir şəxslə görüşmək istəyi ilə başa çatır. Çay romanı xüsusiyyəti olan bu əsər "Vətənini itirən adam" ilə davam edir.