Qozbel laləvər

Qozbel laləvər — (lat. Fritillaria gibbosa) Zambaqkimilər – (Lilicaeae Juss.) fəsiləsinə aid bitki növü.

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir – VU A2c+3c. Azərbaycanın nadir növüdür.

Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Soğanaqlı, çoxillik ot bitkisidir. Soğanaq açıq-pulcuqlu, kürəşəkillidir. Gövdə 8-20 sm hündürlükdə, yarpaqlar çılpaq, aşağı yarpaqlar qarşı-qarşıya, yuxarı yarpaqlar növbəli yerləşmişdir, ensiz, xətvari, sivridir. Çiçəkləri salxım çiçək qrupunda toplanıb, uc hissədə yerləşir. Çiçəkyanlığı 12- uzunluğunda, 7- enində, bənövşəyi rəngli, tünd-bənövşəyi damarlı, qaidəsi tünd-ləkəli, yumurtavari ovalşəkillidir. Tozluq bənöşəyi, mavi, qutucuq aztillidir ^[1][2][3][4].

Bioloji, еkoloji və fitosеnoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çiçəkləmə aprel, mеyvə əmələgətirmə may-iyun aylarına təsadüf edir. Soğanaqla və toxum vasitəsilə  çoxalır. Quru, daşlı, gilli-çınqıllı yamaclarda yayılmışdır. Ksеromezofitdir. Geofit bəzək bitkisidir^[1][2][5].

Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Naxçıvan  düzənliyində Şahtaxtı, Duzdağ, Nehrəm ətrafı, Dərəşam və Darıdağ, Əlincəçay vadisində ^{[1][2][6][7] [8]}.            

Sayı və tеndеnsiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Populyasiya az rast gəlinir. Məhdudlaşdırıcı amillərnin təsirinə məruz qalması populyasiyanın azalma tendensiyasını sübut edir^[1][2]

Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Antropogеn (əhali tərəfindən yığılması) və zoogen amillər ^[1][2][6].

Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mühafizəsi üçün xüsusi tədbirlər görülməyib. Yeni yayılma yerlərinin axtarılması vacibdir

Sinonimlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rhinopetalum gibbosum (Boiss.) Losinsk. et Vved.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]