Rujani sarayı
Rujani sarayı (belar. палац у Ружанах, pol. Pałac w Różanie)[1] — Qərbi Belarusda, Brest vilayəti, Rujani rayonunun eyniadlı kəndində yerləşən saray kompleksinin qalıqlarıdır. 16-19-cu əsrlər arasında Ruzhany, daha sonra Różany adlandırılan, saray Sapiehas of Ruzhany adı ilə də tanınan saray Sapeq zadəgan ailəsinin əsas istinadgahi idi. 1784–1786-ci illərdə əsaslı bərpa işləri görülmüşdür. Qalada hazırda sistemli şəkildə yenidənqurma işləri aparılır, sarayın təmtəraqlı darvazası və giriş binası artıq bərpa olunur.
| Rujani sarayı | |
|---|---|
| Ружанскі палац | |
 | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Növü | saray |
| Memarlıq üslubu | barokko memarlığı, klassisizm, barokko |
| Ölkə | |
| Koordinatlar | 52°51′36″ şm. e. 24°53′46″ ş. u. |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarix
[redaktə | mənbəni redaktə et]Rujani sarayının inşası 16-cı əsrin sonlarında Lev Sapeqin qalası olaraq başladı və 1602-ci ildə tamamlandı.[2]
Saray əvvəlcə müdafiə xarakteri daşıyırdı. İki mərtəbəli çardağın üç tərəfi qüllə ilə tamamlanmışdı. Sarayın mərkəzi hissəsində böyük salon və ikiqat pilləkənli bir lobbi, yan hissələrində qonaq otağı, ofis, kitabxana var idi. Birinci mərtəbədəki otaqların enfiladası tağlarla bəzədilmiş, ikinci mərtəbədə parlaq döşəmə ilə örtülmüşdü. Binanın altında yerləşən nəhəng tağlı zirzəmilərdə silh-sursat, arxiv və yemək saxlanılırdı.
Sapeq iqamətgahı Böyük Litva Knyazlığında baş verən daxili çəkişmələr zamanı 1700-cü ildə Mixail Servaçinin qüvvələri tərəfindən hücuma məruz qalaraq zərər gördü.
Rujani Sarayı İngilis parkında saray inşa edən saksoniyalı memar Jan Samuel Bekerin xidmətlərindən istifadə edilərək 1770-ci illərdə Aleksander Miaxil Sapeq tərəfindən neoklassik tərzdə möhtəşəm bir yaşayış yeri olaraq yenidən quruldu.[2]
Qədim sarayın iki qülləsi söküldü, qərb hissəsi isə simmetrik olaraq yeni binaya daxil edildi. Əsas bina yüksək "Fransız" tipli çardaqla örtülmüş, iki mərtəbəli, düzbucaqlı bina şəklində inşa edildi. Binanın arxa fasadında bal zalənən pəncərələri və qapılarına baxan geniş on sütunlu bir teras var idi. Üst mərtəbənin hündür, barok formalı profil çərçivələri onun təntənəli məqsədini göstərirdi. Bundan başqa sarayda teatr (1784-88), bir qış bağçası və bir sıra digər xarici tikililər var idi. Beker eyni zamanda yerli kilsəni də tərtib etmiş şəxsdir (1850-ci illərdə yenidən quruldu).
Kral II Stanislavın 1784-cü ildə etdiyi ziyarətə qədər sarayda işlər dayandırılmışdı. Noyabr qiyamından sonra (1831) Sapieha əraziləri milliləşdirildi. Üç il sonra, saray satılaraq tekstil və toxuculuq fabriki olaraq istifadəyə verildi.[3]
1914-cü ildə saray fabrik işçiləri tərəfindən təsadüfən atəşə tutuldu. Birinci Dünya Müharibəsi və sonrakı maliyyə çətinlikləri 1930-cu ilə qədər binanın bərpasına mane oldu, lakin qismən bərpa olunan saray on beş il ərzində yenidən xarabalığa çevrildi və İkinci Dünya müharibəsinin qurbanı oldu. Yanlız dabdəbəli saray darvazası sağ qaldı və bu yaxınlarda bərpa edildi.
| Sarayın layihəsi | ||
|---|---|---|
|
|
|
| Sarayın arxa fasadı | Sarayın ön fasadı | Darvaza və binaların dizaynı |
Hal-hazırda vəziyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Böyük Vətən Müharibəsindən sonra Rujani Sarayının vəziyyəti uzun müddət dağıntı şəklində qaldı. Saray bərpa olunmadı. Müharibədən sonrakı dövrdə təsərrüfatların bərpası üçün saray divarlarının qalıqları qismən söküldü.
2008-ci ilin yayında saray kompleksinin ərazisində qazıntı və bərpa işlərinə başlanıldı. Saray kompleksinin bərpası darvaza və ona bitişik yan qanadlarla başladı. Proqrama əsasən, hər il saraya bir milyard rubldan çox vəsait ayrılacaqdır.
Beş il ərzində qərb və şərq binaları bərpa edildi, teatrın və arenanın yerləşdiyi sarayın cənub binasının yenidən qurulması planlaşdırıldı.[4] Burada bir otel və teatr yerləşəcəkdir. Binanın qalıqları qorunacaqdır.[5]
Bərpa işlərində orijinal materiallardan mümkün qədər istifadə etməyə çalışılır.
2012-ci ilin əvvəlində, XIX-XX əsrin başlanğıcında dağıdılmış giriş qapısında Müqəddəs Anne heykəli ucaldıldı.[6]
Nazirlər Sovetinin 3 iyun 2016-cı il tarixli, 437 nömrəli qərarına əsasən Rujani Sarayı, əsaslı xərclər baxımından respublika büdcəsindən maliyyələşdirilə bilən 27 obyekt siyahısına daxil edildi.[7]
Muzey
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bərpa olunan şərq qanadında Sapiq ailəsinin tarixinə həsr olunmuş bir muzey açılır. İkinci qanadda yerli arxeoloji tapıntılar və qədim silahlardan ibarət eksponatlar yer alır.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Ruzhany Castle at the Official Website of the Republic of Belarus". 2021-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-06.
- ↑ 1 2 "Land of Ancestors: Ruzhany Palace". 6 August 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 November 2013.
- ↑ "Ruzhany Palance under the ownership of the Pines family". 5 June 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 November 2013.
- ↑ Палац Сапегаў: руіны застануцца ва ўспамінах?. № 9, 9455. 1 fevral 2012. 5.
- ↑ Алег Сідарэнка. Мінулае працуе на будучыню. . 16 may 2012. № 37, 9483. 3.
- ↑ Марына Вакульская. Святая Ганна зноў будзе апякункай Ружан. № 36, 9482. 11 may 2012. 5.
- ↑ "Постановление Совета Министров от 03.06.2016 № 437 О некоторых вопросах обеспечения сохранности историко-культурных ценностей". 2020-02-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-06.