Söz söhbət
Söz-söhbət — mənbəyi məlum olmayan, təsdiqlənməmiş məlumat, həm də fəal şəkildə yayılmaq üçün kifayət qədər maraqlıdır.
Soz-söhbət tamamilə etibar edilməyən və ikiqat yoxlamanız lazım olan məlumatdır.
Klassik olaraq söz-söhbət dedikodu və şifahi şəkildə ötürülür. Poçt xərclərinin azalması və teleqrafın, telefonun və medianın görünüşü azaldıqca, söz-söhbətlərin yayılma həcmi və miqyası əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. İnternetin gəlməsi ilə e-poçt və bloglar da söz-söhbətləri yaymaq üçün istifadə olunur.
Qalmaqallı və ya gizli hər hansı bir səbəbə görə, informasiya tez-tez şayiələr şəklində yayılır, müəllif anonim qalmaq istediyi üçün tesdiqi çətin və ya qeyri-mümkündür.
İnsanlar şayiələri yaymaqla şüurlu və ya bilinçli, bu şəkildə səlahiyyətlərini və ictimai vəziyyətini artırmağa meyillidir. Söz-söhbətlər sonda təsdiq edildikdə, onları yayan şəxs qeyri-adi bir şəkildə hadisələri bilən, ağıllı və uzaqgörən bir şəxsin nüfuzunu qazanır və bununla da həmsöhbətindən müəyyən bir hörmət alır.
Həmçinin, bir çox insanlar söz-söhbətlərə güvənməyə meyillidirlər və tərəfdaşından hətta çox şübhəli məlumat əldə edə bilərlər.
Bəzən söz-söhbətlərin yayılması və miqyası gözlənilmədən böyük olur.Belə hallarda, zarafatla deyirlərki söz-söhbətlər səs və ya işıq sürətindən daha sürətli yayılır.
Söz-söhbətlərin qəsdən yayılması və saxlanılması siyasətdə və marketinqdə insanların fikirlərinə təsir etmək üçün çox güclü bir vasitə kimi geniş istifadə olunur. Müharibə dövründə söz-söhbətlərinin yayılması icraata qədər sanksiyaları təqib edə bilər.
Söz söhbətləri fakta çevirən mexanizm[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kellogg İdarəetmə Məktəbi və Stenford Universitetinin tədqiqatçıları Derek Rooker və David Dubois, dörd müstəqil təcrübəni icra etdikdən sonra, məlum olub ki uydurmanın fakta çevrilməsinin əsas səbəbi mesajın / inancın məzmunu ötürüldüyünü, lakin bu mesaj / inancla əlaqədar danışanların güvən və ya qeyri-müəyyənlik duyğusu çatdırmır. Məsələn, bir tacirin köhnə bir məhsul satdığını bildirərkən, üç alıcı zəncirində aşağıdakılar baş verir:[1]
Birinci alıcı ikincisinə deyir ki, onun eşitdiyinə görə, tacir köhnə məhsul satır və bir neçə nəfər zəhərlənib lakin o əmin deyil nə dərəcədə buna inanmaq olar. Ancaq bu xəbəri ikinci şəxsdən üçüncüyə göndərdiyiniz zaman, əsas xəbər (köhnə bir məhsulun satışı) qorunacaq və etibarlılığa dair şübhə itəcək.
Mədəniyyətdə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Песня Vladimir Vısotski "О слухах"
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Şəhər əfsanəsi
- Sarı Mətbuat
- Qeybət
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Адерихин А. Третья мировая война областного масштаба. Как боролись со слухами в послевоенной Калининградской области, и как слухи боролись с Калининградской областью. Рассказывают когда-то секретные документы из Государственного архива Калининградской области. // "Дворник", 11.02.2014
- Добрынин С. Как бозон в твиттере искали // Радио Свобода, 25.01.2013