Səfa Abasov

Abasov Səfa ( tam adı Səfa İslam oğlu Abasov; d.10 iyun 1946; Azərbaycan, Bakı) — Azərbaycan kimyaçısı, AMEA akad. Yusif Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun "Heterogen kataliz" laboratoriyasının müdiri, kimya elmlər doktoru (1993), professor (2009). [1]

Səfa Abasov
Səfa İslam oğlu Abasov
Doğum tarixi (78 yaş)
Doğum yeri Bakı şəhəri
Vətəndaşlığı Azərbaycan Azərbaycan
Elm sahəsi kimya
Elmi dərəcəsi Kimya elmləri doktoru
Elmi adı professor
İş yerləri AMEA, Akademik Yusif Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu
Təhsili M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Səfa Abasov 1946-cı il iyunun 10-da Azərbaycan Respublikasının Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 1975-ci ildə M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Kimya fakültəsini bitirmişdi. Metanın dehidrotsikloheksabirləşmə və karbohidrogenlərin izomerləşməsində istifadə edilən yüksək dispersli Pt və Pt/Re katalizatorların xemosorbsiya və katalitik xassələri mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 2004-cü ildən AMEA-nın Y.H.Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitunda böyük elmi işçi vəzifəsində çalışır. 2013-cü ildən “Hetrogen kataliz” laboratoriyasına rəhbərlik edir. [2] [3] S.İ.Abasovun bir sıra beynəlxalq konqreslərin və konfransların (Fransa, Yaponiya, Çin, Rusiya və digər) iştirakçısı olmuşdur, 150-dən artıq elmi məqalə və müəlliflik şəhadətnaməsinin müəllifidir. Onun rəhbərliyi ilə 1 nəfər elmlər doktoru və 3 nəfər elmlər namizədi işini müdafiə etmişdir.

Elmi fəaliyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tədqiqatları katalizatorların və onların iştirakı ilə gedən proseslərin öyrənilməsinə həsr olunmuşdur. Müxtəlif seolitlərin mikroməsaməli xassələrinin dəyişilməsini, aktiv və seçici xassəyə malik katalizatorları təyin etmək üçün metaldaşıyıcıların qarşılıqlı təsirini, kiçikmolekullu alkanların aromatikləşməsi və benzolun propanla aşağı tempr-da dehidroalkilləşməsini sistemli şəkildə tədqiq etmişdir. Sorbsiya olunmuş oksigenin reaksiyagirmə qabiliyyəti ilə nano-metal hissəciklərin dispersliyi arasında olan asıllıq müəyyən etmişdir. Seolit katalizatorların mikroməsaməli quruluş xüsusiyyətləri ilə karbohidrogenlərin selektiv çevrilməsi arasında olan asıllığı müəyyən etmişdir. Aşağı molekul kütləli alkanların katalitik aktivləşdirilməsi, ilk dəfə metanın dehidrotsikloheksamerləşməsi və benzolun propan ilə aşağı temperaturlu dehidroalkilləşdirilməsi üçün katalizatorları sintez etmişdir. 120-dən çox elmi əsərin müəllifidir.

Əsas elmi istiqaməti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

S.İ.Abasovun əsas elmi istiqaməti karbohidrogenlərin selektiv çevrilməsinin aktivləşdirilməsi, neftkimyası və C1-in kimyası üçün effektiv katalitik sistemlərin sintezi, həmçinin bu sistemlərin katalitik xassələrini öncədən söyləməyə imkan verən amilləri müəyyənləşdirməkdir. S.İ.Abasov müasir neft-kimyasının müxtəlif prosesləri üçün yeni katalizatorların sintezi sahəsində böyük əhəmiyyətə malik bir sıra elmi mülahizə irəli sürmüş və onların yüksək səviyyədə həllinə nail olmuşdur. O, ilk dəfə olaraq metanın birbaşa benzola çevrilməsi və aşağı temperaturlarda benzolun propanla dehidroalkilləşməsi, qaz və maye halında olan n-alkanların qarışığının sinkretizasiya yolu ilə yüksək oktan ədədli C5-C6 şaxəli karbohidrogenlərə çevrilməsi üçün aktiv katalizatorlar sintez etmiş və bu reaksiyaların əsasını təşkil edən bimolekulyar intermediatların əmələ gəlməsinin, onların aktivləşdirilməsinin yeni istiqamətini yaratmış və mexanizmini təklif etmişdir. S.İ.Abasov tədqiqatlarında komponentləri məlum katalizatorların xassələrini özlərində saxlayan kompozision katalitik sistemlərin yaradılmasına xüsusi yer verir. Bu cür katalitik sistemlərin tətbiqi ilə oksidləşdirici dehidrogenləşməsi, sintez qazın dimetil efirinə çevrilməsinin intensivləşdirilməsi və onun məqsədyönlü karbohidrogenlərə aşağı temperaturlu (140-180oC) selektiv konversiyasına nail olmuşdur. Həmçinin də səmt qazlarının qazbenzini ilə qarışığının ekoloji təmiz yüksək oktanlı benzinlərin birbaşaqovulma benzinlərinin riforminqinə alternativ olan alınma prosesinə cəlb edilməsi mümkün olmuşdur.


Əsas elmi əsərlərin adları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • S.I.Abasov, V.Yu.Borovkov, V.B.Kazanski. Infrared and adsorption study of strong metal support interaction in diluted platinum catalysts. Catal. left / 1992, № 3, 269.
  • С.И.Абасов, Ф.А.Бабаева, Б.Д.Дадашев. Превращение метана на окисленных алюмоплатинорениевых катализаторах.Кинетика и катализ. 1995, № 3, 428.
  • S.I.Abasov. Some regularities of direct conversion of methane to benzene over metalalumina catalysts. 11th International Cong. on catalysts. Baltimore. Maryland, USA. June-30-Jule 5, 1996. Po-041.
  • S.I.Abasov, F.A.Babayeva, R.R.Zarbaliyev, G.G.Abbasova, D.B.Tagiev, M.I.Rustamov. Low-temperature catalytic alkylation of benzene by propane. Appl. Catal. A: General 2003, 251, 267.
  • С.Б.Агаева, Абасов С.И,Тагиев Д.Б,Стариков Р.В.,Иманова А.А.Сопряженная конверсия метанола и н бутана на цинк-циркониевых катализаторах. Прикладная химия. 2013 г., т.86, вып.5, с.786). [4]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçid

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2018-12-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-14.
  2. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-11-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-07.
  3. ↑ Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 9. ISBN 978-9952-441-02-4.
  4. ↑ "Abasov Səfa İslam oğlu". 2018-12-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-14.