Sabunçuoğlu Şərafəddin

Şərafəddin Sabunçuoğlu (osman. شرف الدّین صابونجی اوغلی; 1385[1][2], Amasya – 1468[1][2]) — orta əsr Osmanlı cərrahı və həkimi.[3][4] O, 17 yaşından tibblə maraqlanmağa başlayıb[5] və ölümünə qədər 14 il rəhbərlik etdiyi Amasya Darüşşifa xəstəxanasında tibb və tibbi tədqiqatlar ilə məşğul olub.[6] İlk türk cərrahiyyə əsərinin müəllifidir.

Sabunçuoğlu Şərafəddin
osman. شرف الدّین صابونجی اوغلی
Doğum tarixi 1385[1][2]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 1468[1][2]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sabunçuoğlu Şərafəddin 1385-ci ildə Amasyada anadan olub.[7] Babası Sabunçuoğlu Hacı İlyas Çələbi və atası Əli Çələbi o dövrün xəstəxanalarından biri olan Amasya Bimarhanesinin baş həkimi olan məşhur həkimlər idi. O, çox gənc yaşlarından ustad-şagird münasibəti formasında həkimliyi öyrənməyə başlayıb. Təməl tibb təhsilini Amasya xəstəxanasında (Amasya Darüşşifâsı) həkim Burhanəddin Əhməddən alıb. O, hələ 17 yaşında ikən tibb ilə məşğul olmağa başlayıb və o vaxtdan ömrünü mütaliəyə, araşdırmalara və təcrübələrə həsr edib.[7] O, ölümünə qədər Amasya xəstəxanasında çalışmış və 14 ilə yaxın müddətdə həmin xəstəxananın baş həkimi olub.

O dövrdə həkimlər cərrahiyyə ilə çox maraqlanmırdılar və hətta cərrahi müalicənin zəruri olduğu hallarda belə, israrla dərmana üstünlük verirdilər. Buna səbəb cərrahi müdaxilələr üçün arayış kitablarının azlığı və xəstələrin həyati təhlükəsi və əlillik riskinin yüksək olması idi. Buna baxmayaraq, Şərafəddin Sabunçuoğlu bir çox həkimdən fərqli olaraq cərrahiyyə ilə xüsusilə maraqlanırdı.[7]

Amasyada işlədiyi Darüşşifa binası onun xatirəsinə muzey kimi təşkil edilib və onun adına xəstəxana da mövcuddur.

Əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Onun Akrabadin Tercümesi, Cerrahiyyeti'l-İlhaniyye (İmperial Cərrahiyyə) və Mücerrebnâme olmaqla 3 əsas əsəri var.[8] İlk dəfə 1920-ci ildə Dr. Hakkı Uzel tərəfindən nəşr olunan məqalə ilə elm aləminə tanıdılan Sabunçuoğlunun əsərləri bugünkü dilə İlter Uzel tərəfindən tərcümə edilib.

Akrabadin Tercümesi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

II Bayezid şahzadə ikən Sabunçuoğludan Zeynəddin əl-Cürcaninin Zahire-i Harzemşâhî kimi tanınan əsərini tərcümə etməsini istədi. O, bu çox əhatəli əsərin yalnız farmakologiya ilə bağlı hissəsini tərcümə etdi. O, həmçinin kitabın sonuna yeni məlumatların yer aldığı daha iki fəsil əlavə etdi.[7]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Serefeddin Sabuncuoglu // The Stuttgart Database of Scientific Illustrators 1450–1950.
  2. ↑ 1 2 3 4 Şerafeddin Sabuncuoğlu // Bibliografie dějin Českých zemí. 1905.
  3. ↑ Basagaoglu, I; Karaca, S; Salihoglu, Z. "Anesthesia techniques in the fifteenth century by Serafeddin Sabuncuoglu". Anesthesia and Analgesia. 102 (4). April 2006: 1289. doi:10.1213/01.ANE.0000199205.23697.F6. PMID 16551944.
  4. ↑ Sungur, Mukadder. "Anaesthesia and surgery in 15th century in Anatolia: Art and Illustrations of Serefeddin Sabuncuoglu." Anestezjologia i Ratownictwo 3 (2009) 10-12.Anesthesiology and Rescue Medicine - Poland and the world. Web. 7 March 2010.
  5. ↑ Hiçdönmez, Tufan; Özek, M. Memet. "Hydrocephalus in Sabuncuoğlu's Textbook of Surgery: Cerrahiyyet' ul Haniyye". Child's Nervous System (ingilis). 22 (6). 2006-06-01: 545–546. doi:10.1007/s00381-006-0099-2. ISSN 0256-7040. PMID 16708254.
  6. ↑ Turgut, M. "Illustrations of neurosurgical techniques in early period of Ottoman Empire by Şerefeddin Sabuncuoğlu". Acta Neurochirurgica (ingilis). 149 (10). 2007-10-01: 1063–1069. doi:10.1007/s00701-007-1271-5. ISSN 0001-6268. PMID 17712514.
  7. ↑ 1 2 3 4 "Şerafettin Sabuncuoğlu Kimdir? Ne Yapmıştır? Kendi Ağzından Yaşam Öyküsü..." Evrim Ağacı (türk). 2019-12-12. 2019-12-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-12.
  8. ↑ Batirel, HF; Yüksel, M. "Thoracic surgery techniques of Serefeddin Sabuncuoğlu in the fifteenth century". The Annals of Thoracic Surgery. 63 (2). February 1997: 575–7. doi:10.1016/s0003-4975(96)01234-9. PMID 9033353.