Sadalməlik

Göy xəritəsində koordinatları 22h 05m 47.0s −00° 19 '11 .0"

Ulduz
Sadalməlik
Müşahidə məlumatları
(Dövr J2000.0)
Məsafə 77,4845 ± 5,0907 parsek[1]
Görünən ulduz ölçüsü (V) 2,94[2]
Bürc Dolça
Astrometriya
Radial sürət (Rv) 6,829 ± 0,0026 km/san[3]
Parallaks (π) 12,9058 ± 0,8479 mas[1]
Mütləq böyüklük (V) −3,882[4]
Xüsusiyyətləri
Ulduz təsnifatı G2Ib[5][6][…]
Fiziki xüsusiyyətləri
İşıqlandırma gücü 3.000 L☉
Metallığı 6,5[7]
Orbit elementləri
Digər təyinatlar
2MASS J22054703-0019114, GSC 05224-01806, HD 209750, HIP 109074, HR 8414, IRAS 22032-0033, SAO 145862, α Aqr, CCDM J22058-0019A, FK5 827, GC 30896, GCRV 13879, HIC 109074, IDS 22006-0048 A, IRC +00513, JP11 3444, N30 4868, PLX 5332, PLX 5332.00, PMC 90-93 578, PPM 181401, RAFGL 2844, ROT 3207, TD1 28759, TYC 5224-1806-1, UBV 18874, uvby98 100209750, WDS J22058-0019A, YZ 90 5571, WEB 19611, Gaia DR2 2680356911815074432, 34 Aqr, TIC 248692177, UBV M 26106
Verilənlər bazasında məlumat
SIMBAD * alf Aqr

Sadalmelik[8] olaraq da adlandırılan Alpha Aquarii (α Aquarii, qısaldılmış Alpha Aqr, α Aqr), Dolça ulduz qrupunda tək ulduzdur. Hipparcos missiyası əsnasında edilən paralaktik ölçmələrə söykənərək bu ulduz Günəşdən[9] təxminən 520 işıq ili (160 parsek) məsafədə yerləşir. Görünən ulduz ölçüsü 2.94-dür[10]. Sadalmelik (Alpha Aquarii), Dolça bürcü içində ola bilən ən parlaq bir ulduzdur. Parlaq ulduz Kataloqundakı ulduzun adı HR 8414-dür. HIP109074, Hipparcos Ulduz Kataloqunndakı ulduzun istinad adıdır. Henri-Dneper kataoqundakı ulduzun ID-si HD209750-dir. Sadalmelikin alternativ adı var, 34 Dolça, 34 Aqr.

Planetlər kimi bütün ulduzlar, planetlərin olduğu yerdə mərkəzi bir nöqtə ətrafında dönərlər, onun da Günəş kimi mərkəzi bir ulduzdur. Ulduz üfüqdə −009.39 ± 000.14 və üfüqdə onları görsək 018.25 ± 000.19 şərqə doğru irəliləyir.

Terminalogiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ərəb adından سعد الملك 'ten (Sad al-malik) törəyən Sadalmelik ənənəvi adı "Kralın Şansı" olaraq xarakterizə edilib. Beynəlxalq Astronomik Birlik, 2016-cı ildə ulduzlar üçün uyğun adları kataloqlaşdırılması və Standartlaşdırma üçün Star Names (WGSN)[11] üzərinə bir Əmək Qrupu təşkil etdi. WGSN, 21 avqust 2016-cı ildə bu ulduz üçün Sadalmelik adını təsdiqlədi və bu anda IAU Ulduz Adlar kataloquna daxil oldu.

Xüsusiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

53 milyon illik[12] bir yaşla, bu ulduz G2Ib[12] spektral sinfli ifrat nəhəng[13] ulduzdan təkamül edir. Kütləsi 6.5[12] Günəş kütləsinə bərabərdir və Günəşin radiusunun təxminən 77[14] dəfə çox genişlənmişdir. Günəş kimi 3000[13] dəfə parlaqlıq yaradır, atmosferin xarici təbəqəsində effektiv temperatur 5210 K[12]-dir. Bu istilikdə, ulduz G-tipli ulduzlar kimi sarı rəngdə olur[15]. Bu ulduzun

Sadalmelik'in spektral sinfi G2Ib-dir. Ulduzun B-V Rəng indeksi 0,96'-dır, bu da ulduzun temperaturunun 5060 K olduğunu hesablamışdır. Sadalmelik, Günəşdən 72.55 dəfə daha böyük olaraq, Günəşin radiusu 695.800 km-dir, bu səbəblə ulduzun radiusu 50.480 .644.21 km-dir.

Sadalmelik'in görünən ulduz ölçüsü 2m.95-dir[9]; bu ulduzun nə qədər parlaq olduğunu göstərir. Görünən ulduz ölçüsü Vizual ulduz ölçüsü olaraq da bilinir. 1997 Parallax ölçmələrindən istifadə edərək mütləq ulduz ölçüsü 3m.88 hesablanmışdır.

1997-ci ildə nəşr olunan orijinal Hipparcos məlumatlarını istifadə edərək ulduzun paralaks 4.30 olaraq verildi və hesablanan Sadalmelik'e olan məsafəni Yerdən 758.52 işıq ilı uzaqda və ya 232.56 parsek olaraq verdi. 2007-ci ildə Hipparcos məlumatları, 6.23'-lik yeni bir paralaksla 528.54 işıq ilı və ya 160.51 parsek bir məsafədə Sadalmelik müşahidə edildi.[16] Sadelmelik adi gözlə görünə bilən Sadelmelik adi gözlə görünə bilən və görünən ulduz olçüsü 12.2 olan 2MASS J22055176–0017468 adlı visual komponentə malikdir. Bucaq ölçüsü 110.4 arcsan.-dir Sadelmelikdən 40° bucaq istiqametində yerləşir[17].

  1. ↑ 1 2 Gaia Data Release 2 (ing.). / Data Processing and Analysis Consortium, European Space Agency 2018.
  2. ↑ Ducati J. R. Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system (ing.). 2002. Vol. 2237.
  3. ↑ Soubiran C., Jasniewicz G., Chemin L., Zurbach C., Brouillet N., Panuzzo P., Sartoretti P., Katz D., Le Campion, J. -F., Marchal O. et al. Gaia Data Release 2. The catalogue of radial velocity standard stars (ing.). // Astron. Astrophys. / T. Forveille EDP Sciences, 2018. Vol. 616. 8 p. ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 doi:10.1051/0004-6361/201832795 arXiv:1804.09370
  4. ↑ Soubiran C., Bienaymé O., Mishenina T. V., Kovtyukh V. V. Vertical distribution of Galactic disk stars. IV. AMR and AVR from clump giants (ing.). // Astron. Astrophys. / T. Forveille EDP Sciences, 2008. Vol. 480, Iss. 1. P. 91–101. ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 doi:10.1051/0004-6361:20078788 arXiv:0712.1370
  5. ↑ Gray R. O., Napier M. G., Winkler L. I. The Physical Basis of Luminosity Classification in the Late A-, F-, and Early G-Type Stars. I. Precise Spectral Types for 372 Stars (ing.). // Astron. J. / J. G. III, E. Vishniac NYC: IOP Publishing, AAS, University of Chicago Press, AIP, 2001. Vol. 121, Iss. 4. P. 2148–2158. ISSN 0004-6256; 1538-3881 doi:10.1086/319956
  6. ↑ Keenan P. C., McNeil R. C. The Perkins catalog of revised MK types for the cooler stars (ing.). // The Astrophysical Journal: Supplement Series AAS, 1989. Vol. 71. P. 245–266. ISSN 0067-0049; 1538-4365 doi:10.1086/191373
  7. ↑ Lyubimkov L. S., Korotin S. A., Lambert D. L. Oxygen abundance and the N/C versus N/O relation for AFG supergiants and bright giants (ing.). // Mon. Not. R. Astron. Soc. / D. Flower OUP, 2019. Vol. 489, Iss. 2. P. 1533–1542. 10 p. ISSN 0035-8711; 1365-2966 doi:10.1093/MNRAS/STZ2285 arXiv:1907.04634
  8. ↑ "IAU Catalog of Star Names" Arxivləşdirilib 2018-07-07 at the Wayback Machine. Retrieved 28 July 2016
  9. ↑ 1 2 van Leeuwen, F. (November 2007), "Validation of the new Hipparcos reduction", Astronomy and Astrophysics, 474 (2): 653–664, arXiv:0708.1752 , Bibcode:2007A&A…474..653V, doi:10.1051/0004–6361:20078357 Arxivləşdirilib 2023-07-24 at the Wayback Machine
  10. ↑ Cousins, A. W. J. (1984), "Standardization of Broadband Photometry of Equatorial Standards", South African Astronomical Observatory Circulars, 8: 59, Bibcode:1984SAAOC…8…59C
  11. ↑ IAU Working Group on Star Names (WGSN) Arxivləşdirilib 2018-07-15 at the Wayback Machine, International Astronomical Union, retrieved 22 May2016.
  12. ↑ 1 2 3 4 Lyubimkov, Leonid S.; et al. (February 2010), "Accurate fundamental parameters for A-, F- and G-type Supergiants in the solar neighbourhood", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 402 (2): 1369–1379, arXiv:0911.1335 , Bibcode:2010MNRAS.402.1369L, doi:10.1111/j.1365–2966.2009.15979.x
  13. ↑ 1 2 Ayres, Thomas R.; Brown, Alexander; Harper, Graham M. (July 2005), "Chandra Observations of Coronal Emission from the Early G Supergiants α and β Aquarii", The Astrophysical Journal, 627 (1): L53–L56, Bibcode:2005ApJ…627L..53A, doi:10.1086/431977
  14. ↑ Nordgren, Tyler E.; et al. (December 1999), "Stellar Angular Diameters of Late-Type Giants and Supergiants Measured with the Navy Prototype Optical Interferometer", The Astronomical Journal, 118 (6): 3032–3038, Bibcode:1999AJ….118.3032N, doi:10.1086/301114
  15. ↑ Arxivləşdirilib dekabr 3, 2013, at the Wayback Machine, Australia Telescope, Outreach and Education, Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation, December 21, 2004, archived from the original on March 10, 2012, retrieved 2012–01-16
  16. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-10-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-31.
  17. ↑ Entry 22058–0019, The Washington Double Star Catalog Arxivləşdirilib 2009-01-31 at the Wayback Machine, United States Naval Observatory. Accessed on line November 18, 2008.