Seyidağa Axundzadə — tarixçi.
| Seyidağa Axundzadə | |
|---|---|
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Maştağa, Bakı qəzası, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Fəaliyyəti | tarixçi |
Seyidağa Mir Hüseyn oğlu Axundzadə 1887-ci ildə Maştağada ruhani ailəsində anadan olub, açıqfikirli və mütərəqqi ziyalılardan idi. Atası Axund Mir Hüseyn (1852-1924) İraqın Nəcəf şəhərində 15 il ali dini təhsil almış, islami elmlərlə yanaşı tarix, coğrafiya və tibb sahəsinə dair biliklərə dərindən yiyələnmişdir. Axund Mir Hüseyn xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edirdi. Deyilənə görə Hacı, Axund Mir Hüseynin biliyini və istedadını yüksək qiymətləndirib ona at və fayton bağışlamışdı. Seyidağa atasının Hacı ilə dostluq münasibətlərindən faydalanaraq Tağıyevin "Kaspi" mətbəəsində mürəttib vəzifəsinə işə düzəlmişdi. O sürətlə və qüsursuz yığıcılıq peşəsinə yiyələnməklə yanaşı mətbuatda məqalələr ilə çıxış edirdi. "Kaspi" mətbəəsi Bakının indiki Sabir adına bağçasında yerləşirdi. Cavad Axundzadənin dediyinə görə anası mətbəədə işləyən atasına vaxtaşırı çörək aparırmış və hamiləliyinin son günlərindən birində – 1909-cu ildə o Maştağada yox, məhz "Kaspi" mətbəəsində anadan olmuşdur. Seyidağa Axundzadə sonralar "Orucov qardaşları" mətbəəsində, "Səda", "Hümmət", "Yeni fikir" qəzetlərində və "Azərnəşr"də linotipçi işləsə də ilk dəfə əmək fəaliyyətinə başladığı məkanı, ilk övladının dünyaya gəldiyi yeri – "Kaspi" mətbəəsini unutmurdu. Nüfuzlu mətbuat orqanlarının, sanballı tarixi kitabların "doğum evi" olan "Kaspi" mətbəəsi onun üçün əziz və unudulmaz idi. Təkcə onu xatırlatmaq kifayətdir ki, Bakı qazisi Mir Məhəmməd Kərim Mir Cəfərzadənin ilk dəfə Azərbaycan dilinə tərcümə etdiyi üç cildlik, ümumi həcmi 2500 səhifəyə yaxın "Kəşfül-həqayiq" adlı Qurani-Şərifin təfsiri kitabı 1904-cü ildə Azərbaycan və ərəb dillərində "Kaspi" mətbəəsində işıq üzü görmüşdür. Eləcə də burada Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin, Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin, Məhəmməd Hadinin, Abbas Səhhətin, Əliabbas Müznibin, Abdulla Şaiqin, Sultan Məcid Qənizadənin, Mahmud bəy Mahmudbəyovun, Lev Tolstoyun və b. əsərləri çap olunmuşdur. Bu mətbəə əslində Azərbaycanın kitab mədəniyyətinə misilsiz töhfələr bəxş etmişdir. Təəssüflər olsun ki, 1918-ci ilin mart soyqrımında erməni-daşnak hərbi bandalarının Bakı şəhərində barbarcasına yandırıb məhv etdikləri tarixi memarlıq abidələri, müqəddəs ziyarətgahlar, təhsil və mədəniyyət ocaqları, inzibati və yaşayış binaları sırasında zəmanəsinin açıq söz, açıq fikir beşiyi, Qafqazın qocaman və mötəbər mətbuat mərkəzi sayılan "Kaspi" mətbəəsi də yer almışdı